Η Σαρακοστή των Χριστουγέννων

Ποιό είναι το νόημα; Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ψυχή. Είναι και σώμα. Αυτό σημαίνει ότι η ψυχή δεν ενεργεί μόνη της. Χρειάζεται και τις πράξεις του σώματος. Η νηστεία λοιπόν που συνοδεύεται από προσευχή, χρησιμεύει για να εκφράσει ταπείνωση ενώπιον του Θεού. Όταν κανείς νηστεύει, παρόλο ότι θεωρεί την τροφή ως δώρο του Θεού, προβαίνει σε μια καθαρώς θρησκευτική πράξη.

Σε όλες τις περιπτώσεις, εκείνο που περισσότερο ενδιαφέρει είναι να νηστεύει ο χριστιανός με πίστη και ταπεινοφροσύνη, ώστε να δεχτεί τη χάρη του Θεού. Και οι Ιουδαίοι στην περίοδο της Παλαιάς Διαθήκης νήστευαν σύμφωνα με όσα όριζε ο Νόμος και οι Προφήτες τους. Αλλά ο Ιησούς Χριστός έδωσε νέο περιεχόμενο στη νηστεία: Την θέλει απαλλαγμένη από την τυπολατρία, την υπεροψία, την επίδειξη (Ματθ. 6,16). Για να είναι στον Θεό αρεστή, η αληθινή νηστεία πρέπει να είναι ενωμένη με την αγάπη για τον πλησίον, άρα δεν χωρίζεται από την ελεημοσύνη και την προσευχή.

Ο Ιησούς Χριστός μάς καλεί να νηστεύουμε με απόλυτη διακριτικότητα: Η νηστεία μας να είναι γνωστή μόνο στον Θεό, να είναι έκφραση ελπίδας σ’ Αυτόν, να γίνεται με ταπείνωση, έτσι ώστε “ο βλέπων εν τω κρυπτώ” να αποδώσει τη δικαιοσύνη του “εν τω φανερώ”.

Η Εκκλησία μας, από την πρώτη ακόμα εποχή, καθόρισε τη νηστεία της Τετάρτης (ημέρα προδοσίας του Ιούδα) και της Παρασκευής (ημέρα της σταυρικής θυσίας του Κυρίου), ενώ από τον 4ο αιώνα άρχισαν να διαμορφώνονται  οι τρεις μεγάλες νηστείες: Της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (πριν το Πάσχα), των Χριστουγέννων και του Δεκαπενταγούστου. Αργότερα και των Αγίων Αποστόλων.

Στην περίοδο των Μεγάλων Πατέρων τονίστηκε με σαφήνεια ότι η νηστεία δεν αρκεί να είναι μόνο αποχή από κάποιες τροφές, αλλά αποχή από την αμαρτία. “Νηστεία αληθής, η των κακών αλλοτρίωσις”, νουθετεί ο Μέγας Βασίλειος. “Νηστείαν αληθή λέγω ου την των βρωμάτων [τροφών] αποχήν μόνον, αλλά και την των αμαρτημάτων”, αποφαίνεται ο ιερός Χρυσόστομος.

Υιοθετώντας ο Ιησούς Χριστός και ο Χριστιανισμός τον θεσμό της νηστείας, δεν τον δέχτηκαν ως αυτοσκοπό, αλλά ως μέσο για ψυχοσωματική άσκηση και πνευματική πρόοδο των χριστιανών: Μας καλούν να απαγκιστρωθούμε από την εξάρτησή μας από υλικά αγαθά, να καλλιεργήσουμε την εγκράτεια, να απαρνηθούμε τον εαυτό μας και τις κακίες του και να είμαστε έτοιμοι να σηκώσουμε τον σταυρό μας.

Τότε και μόνο τότε η νηστεία μας, συνδυασμένη με τη μετάνοια και την εξομολόγηση, μας οδηγεί με ασφάλεια και στο Μυστήριο της Μετάληψης του Σώματος και του Αίματος του Κυρίου, που είναι “φάρμακον αθανασίας, αντίδοτον του μη αποθανείν”.

 Ευάγγελος Π. Λέκκος