Η γρίπη των πτηνών «χτυπάει» την Ευρώπη – Νέος οδηγός ετοιμότητας από το ECDC

Σε αυτό το πλαίσιο, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) παρουσίασε έναν νέο, αναλυτικό οδηγό προετοιμασίας και απόκρισης απέναντι στη ζωονόσο: ένα εργαλείο που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως «οδικός χάρτης» για όλα τα κράτη της ΕΕ και του ΕΟΧ.

«Ο τρέχων κίνδυνος για τον ευρωπαϊκό πληθυσμό παραμένει χαμηλός, αλλά οι εκτεταμένες εστίες του ιού στα ζώα καθιστούν τη γρίπη των πτηνών μια σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία», επισημαίνει ο Edoardo Colzani, επικεφαλής του τομέα αναπνευστικών ιών του οργανισμού. «Η έγκαιρη ανίχνευση και ο συντονισμός αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για να μην χαθούν πολύτιμα προειδοποιητικά σημάδια».

Ο νέος οδηγός περιγράφει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσης, διαρθρωμένο σε 14 διακριτά σενάρια που καλύπτουν όλο το φάσμα πιθανών εξελίξεων: από την τρέχουσα κατάσταση, όπου δεν καταγράφονται ανθρώπινες λοιμώξεις αλλά ο ιός κυκλοφορεί έντονα στα ζώα, μέχρι πολύ πιο σοβαρά ενδεχόμενα με ανθρώπινα κρούσματα ή/και υποψία μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πανδημία.

Κάθε σενάριο λαμβάνει υπόψη κρίσιμους παράγοντες, όπως η προέλευση του ιού, η φύση των κρουσμάτων, τυχόν σήματα αυξημένης σοβαρότητας, πιθανές μεταλλάξεις που «διευκολύνουν» την προσαρμογή του ιού στα θηλαστικά, καθώς και ενδεχόμενη αντίσταση στα αντιιικά φάρμακα ή αναντιστοιχίες με τα υπάρχοντα προ-πανδημικά εμβόλια.

Για να υποστηριχθεί η λήψη αποφάσεων, έχει αναπτυχθεί ένα κοινό σύστημα βαθμολόγησης των σεναρίων, το οποίο επιτρέπει στις χώρες να αξιολογούν αντικειμενικά το επίπεδο ανησυχίας και να ενεργοποιούν αντίστοιχα μέτρα. Παράλληλα, παρέχεται εργαλείο που βοηθά τις αρχές να αναγνωρίζουν έγκαιρα τις πρώτες ενδείξεις κλιμάκωσης και να προσαρμόζουν τη δημόσια υγειονομική ανταπόκριση. Συγκεκριμένα, το πλαίσιο προτείνει ένα ευρύ φάσμα ενεργειών που μπορούν να κλιμακωθούν ανάλογα με την κατάσταση:

• Επιτήρηση και έγκαιρη ανίχνευση: ενισχυμένη παρακολούθηση ανθρώπων που εκτίθενται σε μολυσμένα ζώα, αξιοποίηση δεδομένων από τα νοσοκομεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα, στοχευμένες εξετάσεις σε εργαζόμενους υψηλού κινδύνου και άμεση διερεύνηση ύποπτων περιστατικών.
• Εργαστηριακή ετοιμότητα: επάρκεια διαγνωστικών δοκιμών για μη εποχικούς ιούς γρίπης, δυνατότητα γονιδιωματικής επιτήρησης και διασφάλιση ότι τα εργαστήρια μπορούν να ανταποκριθούν, εάν εμφανιστούν πολλαπλά κρούσματα.
• Προστασία εργαζομένων και βιοασφάλεια: σαφείς οδηγίες για τη χρήση εξοπλισμού ατομικής προστασίας σε αγροτικές και κτηνιατρικές δραστηριότητες, αυστηρά πρωτόκολλα καθαρισμού και απολύμανσης, και εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανονισμών που διέπουν την έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες.
• Επικοινωνία κινδύνου: συνεπής και τεκμηριωμένη ενημέρωση προς το κοινό, τους επαγγελματίες υγείας και τις (επαγγελματικές) ομάδες υψηλού κινδύνου, με στόχο την αποφυγή παραπληροφόρησης και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στις δημόσιες αρχές.
• Εμβόλια και αντιιικά: αξιοποίηση των διαθέσιμων αντιιικών φαρμάκων για θεραπεία και προφύλαξη (όπου χρειάζεται), καθώς και δυνατότητα χρήσης εξειδικευμένων εμβολίων A(H5) σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, ιδίως σε εργαζόμενους σε εστίες ζώων ή σε υγειονομικούς που αντιμετωπίζουν ύποπτα περιστατικά.

Κεντρική θέση στο νέο πλαίσιο κατέχει η προσέγγιση «Ενιαία Υγεία» (One Health), η οποία αναγνωρίζει ότι η υγεία ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Για τον σκοπό αυτό, συστήνεται στενή συνεργασία μεταξύ κτηνιατρικών, γεωργικών και υγειονομικών αρχών, κοινές έρευνες, διασταύρωση των δεδομένων και άμεση ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών.

Ο οδηγός αποτελεί προϊόν συνεργασίας ευρωπαϊκών οργανισμών και ειδικών από όλα τα κράτη μέλη, με στόχο οι χώρες να ενσωματώσουν τις συστάσεις στα εθνικά τους σχέδια ετοιμότητας. Με την κυκλοφορία του, η Ευρώπη αποκτά ένα ενισχυμένο, συνεκτικό πλαίσιο για την πρόληψη, την έγκαιρη ανίχνευση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών από γρίπη ζωονόσου -πριν αυτές εξελιχθούν σε κρίση.