Ευθύνεται πάντα το πίσω όχημα ή όχι;

Ανάλυση του άρθρου 8 του περί Μηχανοκινήτων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως Νόμου 86/72

Από το 1891 όπου και καταγράφηκε ένα από τα πρώτα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα στην Πολιτεία Οχαίο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής μέχρι και σήμερα έχουν καταγραφεί εκατομμύρια ατυχήματα και/ή στη χειρότερη των περιπτώσεων δυστυχήματα. Είναι λοιπόν καθημερινό φαινόμενο στις μέρες μας να γίνονται δυστυχήματα και/ή ατυχήματα ένεκα και της μαζικής χρησιμοποίησης μηχανοκίνητων οχημάτων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η ευθύνη αναλαμβάνεται επί τόπου καθότι ο υπαίτιος οδηγός αναλαμβάνει την ευθύνη του και το γεγονός επιλύεται εξωδικαστικά. Τι γίνεται όμως στις περιπτώσεις ατυχήματος και/ή δυστυχήματος από πίσω;  Είναι υπαίτιος πάντα ο πίσω οδηγός; Το ερώτημα αυτό είναι άξιο συζητήσεως καθότι εκ πρώτης όψεως και κατά πολλούς επικρατεί ο ‘άγγραφος’ κανόνας ότι είναι υπαίτιος πάντα ο πίσω οδηγός. 

Οι υποθέσεις αμελούς οδήγησης έχουν απασχολήσει κατά μεγάλο βαθμό τα Κυπριακά Δικαστήρια και ως εκ τούτου έχει αναπτυχθεί σημαντική νομολογία επί του θέματος. Ως προς το ερώτημα της ευθύνης στο σημείο αυτό γίνεται αναφορά στις αρχές που διέπουν την αμελή οδήγηση με καθοδήγηση από την Νομολογία.

Ποιο συγκεκριμένα το άρθρο 8 του περί Μηχανοκινήτων Οχημάτων και Τροχαίας Κινήσεως Νόμου 86/72 όπως έχει τροποποιηθεί αναφέρει τα ακόλουθα:

           «Πας όστις οδηγεί μηχανοκίνητον όχημα επί τινός οδού μη καταβάλλων την προσήκουσαν επιμέλειαν και προσοχήν ή μη επιδεικνύων εύλογον μέριμναν δι' έτερα πρόσωπα, χρησιμοποιούντα την οδόν, είναι ένοχος αδικήματος και υπόκειται εις φυλάκισιν δια διάστημα μη υπερβαίνον το εν έτος ή εις χρηματική ποινήν μη υπερβαίνουσαν τας χιλίας λίρας ή εις αμφότερας τας ποινάς της φυλακίσεως και της χρηματικής τοιαύτης».

Στην υπόθεση Αναστάσης Παύλου ν. Αστυνομίας (1998) 2 AAΔ 68, αναφέρονται τα ακόλουθα στη σελ. 73:

«Η οδήγηση εξυπακούει την εξάσκηση προσήκουσας προσοχής. Το ερώτημα που εγείρεται σε περιπτώσεις αμελούς οδήγησης κατά παράβαση του άρθρου 8 του Νόμου 86/72 είναι κατά πόσο ο οδηγός εκπλήρωσε την υποχρέωση εξάσκησης λογικής φροντίδας και προσοχής για άλλα πρόσωπα που χρησιμοποιούν το δρόμο. Το κριτήριο που εφαρμόζεται σε μια τέτοια περίπτωση είναι αντικειμενικό και οι παράμετροι του αναφέρονται στη συμπεριφορά ενός συνετού και σώφρονα και όχι του τέλειου οδηγού.»

Με απλά λόγια το δικαστήριο σε περιπτώσεις αμελούς οδήγησης εξετάζει το αν ο οδηγός εκπλήρωσε το καθήκον επιμέλειας και λογικής φροντίδας και προσοχής βάση ενός συνετού και όχι του τέλειου οδηγού. 

Το καθήκον φροντίδας και μέριμνας (duty of care) οφείλεται σε κάθε πρόσωπο που κατά λογική πρόβλεψη μπορεί να επηρεασθεί από τις πράξεις του οδηγού. Τα συστατικά στοιχεία της αμέλειας είναι τα ίδια στο αστικό και ποινικό δίκαιο, ό,τι διαφέρει είναι το βάρος της αποδείξεως (βλ. Σωκράτης Σωκράτους ν. Αστυνομίας (1989) 2 ΑΑΔ 1). Όπως αναφέρεται στην σελ. 4 της εν λόγω απόφασης:

«Το απρόσωπα προσδιοριζόμενο καθήκον προς κάθε ένα που είναι λογικά δυνατό να επηρεασθεί από τις πράξεις του οδηγού, συγκεκριμενοποιείται στα πλαίσια των γεγονότων της υποθέσεως για να αποφασισθεί 

(α) η φύση του καθήκοντος και

(β) όπου διαπιστώνεται η ύπαρξη του κατά πόσο ο οδηγός το έχει εκπληρώσει.

Το κριτήριο επαναλαμβάνω για τη διαπίστωση αμέλειας είναι αντικειμενικό, και μέτρο ο προσεκτικός και όχι ο τέλειος οδηγός. Τέλος, η πρόβλεψη συναρτάται με τις κοινές εμπειρίες και τη λογική συνέπεια.

Περαιτέρω, ένας οδηγός έχει καθήκον τήρησης της δέουσας παρατηρητικότητας πάντοτε και κάτω από όλες τις περιστάσεις ως αναφέρεται και στην υπόθεση (Constantinou v. Katsouris (1975) 1 C.L.R. 188,192) H αμέλεια είναι συνυφασμένη με τον χρόνο, τόπο και άλλες συνθήκες και παράλειψη να δει κανείς ότι είναι απλά ορατό αποτελεί αμέλεια ως έχει αναφερθεί και στην υπόθεση (Nicolaides v. Economides (1963) 2 C.L.R. 78, 84)

 

Πολύ σημαντικό είναι ότι το καθήκον για επιμελή οδήγηση δεν επεκτείνεται στην λήψη προληπτικών  μέτρων έναντι πιθανότητας εκδήλωσης αμέλειας από άλλους οδηγούς. Ο νουνεχής οδηγός εύλογα μπορεί να υποθέσει ότι όπως ο ίδιος έτσι και οι άλλοι οδηγοί θα εκπληρώσουν το καθήκον επιμέλειας έναντι των ιδίων και των άλλων οδηγών ως έχει αναφερθεί στην υπόθεση Ζαχαρία ν. Καραολή (2004) 1^Α ΑΑΔ 72, 79

Περαιτέρω, το δικαστήριο κατά την αξιολόγηση της ευθύνης των οδηγών λαμβάνει υπόψη τις περιστάσεις και παράγοντες του συμβάντος όπως μεταξύ άλλων η απόσταση των οδηγών, η τροχαία κίνηση, ταχύτητα, ορατότητα κ.α  Ως προς τους παράγοντες οι οποίοι λαμβάνονται υπόψη σχετική είναι η κατωτέρω απόφαση:

«Η απόσταση που πρέπει να διαχωρίζει δύο οχήματα που κατευθύνονται το ένα πίσω από το άλλο πρέπει να εξαρτάται από πολλούς μεταβλητούς παράγοντες - την ταχύτητα τους, τη φύση της τοποθεσίας, την υφιστάμενη ή αναμενόμενη τροχαία κίνηση, τη δυνατότητα του οδηγού που ακολουθεί να έχει καλή ορατότητα μπροστά από το προπορευόμενο όχημα, την απόσταση εντός της οποίας το όχημα που ακολουθεί μπορεί να σταματήσει και πολλά άλλα πράγματα. Ο οδηγός του οχήματος που ακολουθεί, είναι υπόχρεος όσο εύλογα γίνεται, να λάβει τέτοια θέση και να οδηγεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να χειριστεί με επιτυχία τις επείγουσες ανάγκες που μπορεί εύλογα να προβλεφθούν: κατά πόσο όμως έχει εκπληρώσει το καθήκον του είναι σε κάθε υπόθεση ζήτημα γεγονότων, αφού προκύψει η επείγουσα ανάγκη, αν ο οδηγός ενήργησε προσεκτικά, επιδέξια και με την κρίση που εύλογα αναμένεται υπό τις περιστάσεις.» (ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ν. ΣΤΕΦΑΝΟΣ Χ’’ΜΙΤΣΗΣ, Αρ. Υπόθεσης: 16329/13, 27/10/2015)

Εκ των ανωτέρω λεχθέντων, είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι κάθε ατύχημα και/ή δυστύχημα θα πρέπει να κρίνεται βάση των περιστάσεων του συγκεκριμένου ατυχήματος καθότι κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Για παράδειγμα μπορεί σε συγκεκριμένο δρόμο να γίνουν δύο εντελώς όμοια ατυχήματα σε διαφορετικές όμως ώρες. Το γεγονός ότι το ένα ατύχημα συνέβη βράδυ και το άλλο κατά την διάρκεια της μέρας τότε τα δύο περιστατικά πιθανόν υπό τις περιστάσεις να έχουν διαφορετική τροπή. 

Κατά το στάδιο το οποίο το Δικαστήριο έρχεται να αποφασίσει για την πιθανή ευθύνη που φέρει ο οδηγός ο οποίος κατηγορείται για αμελή οδήγηση αξιολογά την όλη μαρτυρία που τέθηκε ενώπιον του. Ως η πάγια τακτική σε περιπτώσεις ατυχημάτων και/ή δυστυχημάτων στην σκηνή μεταβαίνει Αστυνομικός όπου πραγματοποιεί έλεγχο και καταγράφει την σκηνή του ατυχήματος και/ή δυστυχήματος καταγράφοντας ταυτόχρονα και πρόχειρο σχέδιαγράφημα της σύγκρουσης και/ή της σκηνής.  Το σχέδιο αυτό αποτελεί σημαντικό κομμάτι της όλης υπόθεσης καθώς κατατίθεται ως τεκμήριο στην διαδικασία της ακρόασης όπου υπό αυτού του σχεδίου προβάλλεται ουσιαστικά το όλο σκηνικό και περιστάσεις του ατυχήματος. Το δικαστήριο περαιτέρω θα αξιολογήσει την όλη μαρτυρία που θα τεθεί ενώπιον του δίδοντας κυρίως έμφαση στο κατά πόσο ο κατηγορούμενος οδηγούσε ως σώφρων οδηγός εκπληρώνοντας το καθήκον επιμέλειας αλλά και τις όλες περιστάσεις και παράγοντες του ατυχήματος.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να βασιστεί σε εικασίες όσον αφορά τις περιστάσεις ενός ατυχήματος. Δεν επιτρέπονται υποθέσεις ως προς την ύπαρξη γεγονότων όσο εύλογες και να είναι.    

Το δικαστήριο προκειμένου να αποφανθεί δύναται να αξιολογήσει όλες τις περιστάσεις του συμβάντος όπως η ορατότητα που υπήρχε, τα ίχνη τροχοπέδησης, την ταχύτητα των οχημάτων, την απόσταση που είχαν τα οχήματα, στην ύπαρξη φωτισμού στον συγκεκριμένο δρόμο, στο φωτισμό που έφεραν τα οχήματα, το αν οδηγούσε στην πορεία του ως έχει ο οδηγός, την ώρα του ατυχήματος, αλλά και άλλα στοιχεία τα οποία περιβάλλουν τις περιστάσεις του ατυχήματος.

Ενόψει των ανωτέρω, στο ερώτημα αν ευθύνεται πάντα το πίσω όχημα ή όχι η απάντηση είναι όχι καθότι ως ανωτέρω έχει ενδελεχώς αναφερθεί κάθε ατύχημα και/ή δυστύχημα θα πρέπει να εξεταστεί υπό τις δικές του ειδικές περιστάσεις και παράγοντες. Το ότι ένα αυτοκίνητο συγκρούστηκε σε προπορευόμενο όχημα δεν αποτελεί αφ’ εαυτό γεγονός ευθύνης του οδηγού ο οποίος συγκρούστηκε με το προπορευόμενο όχημα.     

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΩΣΤΑΡΗΣ

ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ

 

 

Ειδήσεις σήμερα:

Εκτός Πινδάρου η Νιόβη Παρισσινού - Τέλος ο ΔΗΣΥ για την πρώην Αναπληρώτρια Κυβερνητική Εκπρόσωπο

Σε διαθεσιμότητα ο Διευθυντής της Υπ.Μεταλλειών - Ζήτησε ανάκληση όλων των αδειών η Παναγιώτου

Βρέθηκαν για ώρες στο σημείο της απόπειρας φόνου οι ανακριτές – Η κατάσταση της υγείας του θύματος

Στον Αρχηγό Αστυνομίας με οδηγίες ΓΕ για ποινική διερεύνηση το πόρισμα για χειραγώγηση αγώνων ποδοσφαίρου

Πέντε νέες κάμερες θα τεθούν σε λειτουργία στη Λεμεσό - Πότε θα αρχίσουν να γράφουν

Υπόθεση Μονής Αββακούμ: Σιωπή από Ιερά Σύνοδο - Τι γίνεται με τα χρονικά περιθώρια της έρευνας

Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις