Η συγκυρία είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς επίκειται στις αρχές Δεκεμβρίου η επίσκεψη της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Μαρίας Άνχελα Ολγκίν, η οποία αναμένεται να διαμορφώσει το πλαίσιο για το επόμενο στάδιο των προσπαθειών.
Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στις 9:30 το πρωί, στην οικία του Ειδικού Αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι δύο ηγέτες θα έχουν ένα σύντομο τετ α τετ χωρίς την παρουσία των Ηνωμένων Εθνών, ενώ οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών θα παραμείνουν παρόντες καθ’ όλη τη διάρκεια. Παρά τον τυπικά ανεπίσημο χαρακτήρα της πρώτης επαφής, το περιβάλλον γύρω από τη συνάντηση μόνο χαλαρό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.
Από την πλευρά του κατοχικού ηγέτη, οι δηλώσεις που προηγήθηκαν δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας. Από την ημέρα της «εκλογής» του, ο Ερχουρμάν απέφυγε να τοποθετηθεί ξεκάθαρα ούτε υπέρ λύσης δύο κρατών ούτε υπέρ της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Στην πρώτη του ομιλία, ωστόσο, έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα περί κυριαρχίας των Τουρκοκυπρίων, επιμένοντας πως ο λαός αυτός υπήρχε, υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει στο νησί με ίσα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στους φυσικούς πόρους.
Στο θέμα των διαπραγματεύσεων, ο Ερχουρμάν επανέλαβε πως η τ/κ πλευρά δεν αποφεύγει τον διάλογο, αλλά δεν προτίθεται να συζητά «απλώς για να δείχνει ότι συζητά». Εξέφρασε την ανάγκη για μια νέα μεθοδολογία που θα ενσωματώνει χρονοδιαγράμματα, στόχευση σε απτά αποτελέσματα και σαφείς εγγυήσεις ότι, σε περίπτωση αποτυχίας, η τ/κ κοινότητα δεν θα επιστρέψει στο σημερινό status quo. Αυτές οι θέσεις αποτυπώνονται στις τέσσερις προϋποθέσεις που έθεσε επίσημα και οι οποίες έχουν τύχει έγκρισης από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων στα κατεχόμενα.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά, από την άλλη, προσέρχεται στη συνάντηση με δικά της ερωτήματα και κόκκινες γραμμές. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναμένεται να ζητήσει από τον Ερχουρμάν να αποσαφηνίσει τη θέση του ως προς τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, το πλαίσιο λύσης που έχει εγκριθεί από τα Ηνωμένα Έθνη και αποτελεί τη βάση των μέχρι σήμερα συνομιλιών. Παράλληλα, θα επιδιώξει να μάθει εάν ο νέος ηγέτης των Τ/κ υιοθετεί την τουρκική θέση περί λύσης δύο κρατών, κάτι που θα έθετε σε αμφισβήτηση την κοινή βάση διαλόγου.
Ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί και στο ερώτημα κατά πόσον υπάρχει δυνατότητα επανεκκίνησης της διαδικασίας από το σημείο που έμεινε στο Κραν Μοντανά το 2017. Η ε/κ πλευρά έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να δεχθεί ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα ή νέες πιέσεις για ταχύτατη κατάληξη χωρίς επαρκή προετοιμασία.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ξεκαθάρισε ότι η συνάντηση δεν είναι κοινωνική, παρότι είναι η πρώτη. Εξέφρασε μάλιστα την ελπίδα ότι θα υπάρξουν «συγκεκριμένα θετικά αποτελέσματα» που θα επιτρέψουν την επανέναρξη των συνομιλιών από το Κραν Μοντανά. Τόνισε ότι η κυπριακή πλευρά είναι απολύτως έτοιμη να μπει σε νέα προσπάθεια, υπό το πλαίσιο που όρισε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στις πρόσφατες συναντήσεις.
Η επανεκκίνηση των συνομιλιών δεν θα είναι εύκολη. Οι διαφοροποιήσεις στις προσεγγίσεις των δύο πλευρών παραμένουν σημαντικές, ενώ η διεθνής συγκυρία είναι γεμάτη προκλήσεις. Ωστόσο, η σημερινή συνάντηση ίσως αποτελέσει το πρώτο βήμα για να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να διαπιστωθεί εάν υπάρχει πραγματικό περιθώριο επαναφοράς της διαδικασίας σε τροχιά.
Το κατά πόσο θα υπάρξει ουσιαστική πρόοδος ή απλώς μια δοκιμαστική ανταλλαγή θέσεων θα φανεί σύντομα. Το βέβαιο είναι ότι η σημερινή συνάντηση θα λειτουργήσει ως «μέτρηση θερμοκρασίας» ενόψει μιας περιόδου που ενδέχεται να είναι καθοριστική για το μέλλον του Κυπριακού.
