Αυτό που δεν γνωρίζουμε και ίσως δεν θέλουμε να γνωρίζουμε, είναι ποιοι ακριβώς απέχουν. Ποιες ηλικίες, ποια κοινωνικά στρώματα, ποια φύλα γυρίζουν την πλάτη στην κάλπη.
Στην πράξη, το ενδιαφέρον εστιάζει πάντα στο ποιος θα κερδίσει τις ψήφους και λιγότερο στο γιατί μια ολόκληρη μερίδα πολιτών απομακρύνεται από το εκλογικό κέντρο.
Η απουσία καταγραφής αναλυτικών στατιστικών στοιχείων για την αποχή δημιουργεί ένα τεράστιο κενό στην κατανόηση της πολιτικής συμπεριφοράς των Κυπρίων. Παρά το ότι ο εκλογικός κατάλογος περιλαμβάνει ηλικιακά δεδομένα, η διαδικασία της ψηφοφορίας δεν συνδέει ποτέ την παρουσία ενός πολίτη με την ηλικία ή το κοινωνικό του προφίλ. Έτσι, η εικόνα για τη συμμετοχή των νέων ή άλλων ομάδων δεν προκύπτει από επίσημα στοιχεία, αλλά από δημοσκοπήσεις, exit polls και μελέτες...εκτιμήσεις που μπορεί να δείχνουν τάσεις αλλά δεν δίνουν ποτέ στέρεη εικόνα. Σε άλλες χώρες, αντίθετα, τέτοια δεδομένα καταγράφονται συστηματικά και δημοσιοποιούνται, ώστε η κοινωνία να κατανοείται καλύτερα και οι πολιτικές να σχεδιάζονται πιο στοχευμένα.
Κι εδώ ακριβώς είναι η ουσία: πώς χαράσσεις κοινωνική πολιτική όταν δεν ξέρεις ποιοι σε απαξιώνουν; Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις την αποχή των νέων, όταν δεν έχεις επίσημα δεδομένα για το μέγεθός της; Πώς θα αναλύσεις την κοινωνία σου και θα κατανοήσεις τα αίτια της απαξίωσης, όταν αγνοείς το ίδιο το προφίλ όσων απέχουν; Η καταγραφή της αποχής με ηλικιακά και κοινωνικά στοιχεία δεν είναι γραφειοκρατική λεπτομέρεια, αλλά το πρώτο βήμα για να αναγνωρίσεις την πραγματική εικόνα της κοινωνίας σου. Χωρίς αυτό, κάθε διάλογος για το μέλλον της δημοκρατίας μας είναι ελλιπής και κάθε προσπάθεια για αύξηση της συμμετοχής μοιάζει με κίνηση στο σκοτάδι.
Η πολιτική μυωπία
Η αλήθεια είναι ότι το ενδιαφέρον της πολιτικής ηγεσίας περιορίστηκε για χρόνια στο πώς θα ψαρέψει ψήφους, όχι στο να κατανοήσει γιατί χάνονται πολίτες από την κάλπη. Η αποχή αντιμετωπίζεται ως «παράπλευρη απώλεια» και όχι ως πολιτικό φαινόμενο που πρέπει να μελετηθεί. Αν γνωρίζαμε ότι οι περισσότεροι απέχοντες είναι νέοι, γυναίκες, εργαζόμενοι συγκεκριμένων κλάδων ή άτομα με χαμηλό εισόδημα, τότε η συζήτηση για την κοινωνική πολιτική και τη δημοκρατία θα ήταν τελείως διαφορετική. Θα βλέπαμε καθαρά ποιοι αισθάνονται αποκλεισμένοι, ποιοι δεν βρίσκουν λόγο να συμμετάσχουν, ποιοι νιώθουν ότι κανένα κόμμα δεν τους εκφράζει.
Η απουσία αυτών των δεδομένων κάνει την αποχή μια «μαύρη τρύπα» στο πολιτικό μας σύστημα. Και όσο δεν την ερευνούμε, τόσο ενισχύουμε την εικόνα ότι η πολιτική ενδιαφέρεται μόνο για τους αριθμούς που μεταφράζονται σε έδρες, όχι για τους ανθρώπους που χάνονται στον δρόμο.
Για χρόνια, η πολιτική ηγεσία αρκέστηκε να ψαρεύει ψήφους, όχι να κατανοεί την κοινωνία. Το ζητούμενο ήταν η προσέλκυση του πολίτη την ημέρα της κάλπης, όχι η μελέτη του γιατί απέχει και πώς νιώθει. Έτσι, φτάσαμε στο σήμερα: μια χώρα με υψηλά ποσοστά αποχής,φαινόμενα "Φειδία" αλλά με ελάχιστη πραγματική γνώση για το ποιοι είναι αυτοί που απέχουν και γιατί.
Αν πραγματικά θέλουμε μια δημοκρατία πιο ζωντανή, πιο δίκαιη και πιο κοντά στους πολίτες, το πρώτο βήμα είναι να μετρήσουμε σωστά όχι μόνο ποιοι ψηφίζουν, αλλά και ποιοι δεν ψηφίζουν ... και, κυρίως, γιατί. Μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για ουσιαστική κοινωνική πολιτική και για πολιτικούς που δεν περιορίζονται στο «ψάρεμα ψήφων», αλλά στο να δώσουν λόγο και φωνή σε αυτούς που σήμερα σιωπούν.