Ένα από τα πιο σοβαρά και τρομακτικά, θα έλεγε κανείς, προβλήματα τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, δεν είναι άλλο από την εμπορία προσώπων. Η εμπορία προσώπων έχει πολλές μορφές, είναι ένα «τέρας» με πολλά πρόσωπα. Μια σύγχρονη Λερναία Ύδρα που όσα κεφάλια κι αν της κόψεις, αναπλάθει νέα κατασπαράζοντας «χωρίς έλεος».
Πολλοί την χαρακτηρίζουν ως μια μοντέρνα μορφή σκλαβιάς και υποδούλωσης. Η εμπορία προσώπων είναι το σημείο όπου η ανθρωπιά, η λογική και η ελευθερία, σταματούν πλέον να υφίστανται. Είναι το σημείο όπου, ο άνθρωπος δεν έχει πλέον σώμα, ψυχή και πνεύμα, παρά μόνο τίμημα. Είναι όμως η δίψα για χρήμα και δύναμη αρκετά, για να καταστρέψουν ένα πλάσμα με θέληση και όνειρα;
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ThemaOnline η Βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Ρίτα Θεοδώρου Σούπερμαν, μας βοηθά να δούμε μέσα από τα μάτια της το «σκοτεινό» κόσμο της εμπορίας προσώπων, όπως η ίδια τον έζησε για 36 ολόκληρα χρόνια ως υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων. Μέσα από τις εμπειρίες της, μας περιγράφει την πραγματική ασχήμια, τερατομορφία και κτηνωδία που υπάρχει πίσω από αυτό το φαινόμενο, τη διαφθορά στο σύστημα καθώς και τις ελλείψεις και τα κενά που υπάρχουν στο να τιμωρηθούν οι επιτήδειοι και να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Η εμπορία προσώπων: Το φαινόμενο, το κύκλωμα, η δικαιοσύνη και η ζωή μέσα στην «κόλαση»
Ως άτομο που ζήσατε από πρώτο χέρι το κύκλωμα εμπορίας προσώπων, πιστεύεται ότι είναι ένα φαινόμενο το οποίο αυξάνεται χρόνο με το χρόνο ή απλώς τώρα γνωστοποιούνται περισσότερο οι υποθέσεις σε σχέση με πριν;
Φυσικά και αυξάνεται, δεν θα μπορούσε να μην αυξάνεται. Είναι μια μορφή οργανωμένου εγκλήματος, μια κερδοφόρα επιχείρηση που δεν χρειάζεται κεφάλαιο, απλά εκμεταλλεύεσαι έναν άνθρωπο. Ανέκαθεν ήταν ένας τρόπος για εύκολο κέρδος. Η εξίσωση μεταξύ εγκλήματος, εύκολου κέρδους και δύσκολης εξιχνίασης, δεν θα πάψει ποτέ να υπάρχει. Δεν θα μειωθεί, δεν μπορεί να μειωθεί. Ακόμη κι αν παταχθεί, θα δημιουργηθεί ένας άλλος τρόπος.
Πως ξεκινά η εμπορία προσώπων;
Οι διακινητές εντοπίζουν πάντα τις ανάγκες που υπάρχουν σε κάθε χώρα, είτε αυτές αφορούν αγορά σεξ, είτε για φτηνό εργατικό δυναμικό, είτε για υιοθεσία παιδιών, αγορά οργάνων και άλλα. Ωστόσο, εκμεταλλεύονται τις ανθρώπινες ανάγκες και αδυναμίες και κάπως έτσι «ανθίζει» το human trafficking. Βρίσκουν τα θύματά τους μέσω των αναγκών που έχουν και δρουν ανάλογα. Όπως αντιλαμβάνεστε, εκμεταλλεύονται στον υπέρτατο βαθμό και τις δυο πλευρές; και το θύμα και τις συνθήκες που μπορεί να επικρατούν στη χώρα που θα δράσουν.
Γιατί κάποιος να προβεί στην εμπορία προσώπων; Θεωρείται ότι είναι το χρήμα ή είναι απλά κακοί άνθρωποι;
Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση την οποία δεν μπορώ να απαντήσω. Έχω αναρωτηθεί το ίδιο ακριβώς πράγμα πάρα πολλές φορές, χωρίς να βρίσκω τον λόγο. Ίσως στο βωμό του χρήματος ο άνθρωπος να μετατρέπεται σε ζώο, ίσως τα βιώματα που είχαν μεγαλώνοντας, ποιος ξέρει. Ξέρετε πολλοί οργανισμοί προσπάθησαν να κάνουν έρευνες για το προφίλ των δραστών όμως, ποιος ξέρει τι πραγματικά ωθεί τον άνθρωπο σε αυτή την κτηνωδία.
Ως επί το πλείστον, τα θύματα εμπορίας προσώπων φαίνεται να είναι γυναίκες, που το αποδίδεται αυτό;
Ισχύει, τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες. Αυτό οφείλεται στο ότι η πιο συχνή και ανεπτυγμένη μορφή εμπορίας προσώπων, είναι η αγορά σεξ ή αλλιώς σεξουαλική εκμετάλλευση. Να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι, θύματα της σεξουαλικής εκμετάλλευσης δεν είναι μόνο ενήλικες γυναίκες αλλά και μικρά παιδιά.
Συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις, το λυπηρό της υπόθεσης είναι ότι εκμεταλλεύονται τις ανάγκες των ατόμων αφού, μπορεί να πρόκειται για άτομα πολύ φτωχά, με χαμηλό νοητικό σε κάποιες περιπτώσεις, άτομα υποβόλιμα, δηλαδή επηρεάζονται και πείθονται εύκολα.
Είδαμε υποθέσεις με άτομα τα οποία είχαν βγει από ορφανοτροφεία, που δεν είχαν που να στραφούν για βοήθεια με αποτέλεσμα, να πέφτουν θύματα επιτήδειων.
Θέλετε να πείτε ότι εκμεταλλεύονταν ακόμη και γυναίκες οι οποίες ήταν ορφανές;
Φυσικά. Το γεγονός ότι το θύμα είχε δύσκολη ζωή, δύσκολο ξεκίνημα μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία να το προσεγγίσουν, ακριβώς επειδή είναι ευάλωτο.
Θυμάμαι πολύ έντονα μια υπόθεση όπου, η κοπέλα, πανέμορφη 18 μόλις ετών, μου είχε πει ότι είχε βγει από το ορφανοτροφείο και κοιμόταν πάνω σε ένα παγκάκι. Την προσέγγισε κάποιος και της είπε έλα να σε πάρω στην Κύπρο, εκεί έχει συνέχεια ζέστη και δεν θα κρυώνεις. Αυτό για την ίδια, ήταν αρκετό για να τον ακολουθήσει και να έρθει στην Κύπρο. Για να μην κρυώνει όταν κοιμάται! Τραγικό!
Το χειρότερο της υπόθεσης αυτής όμως, ήταν ότι κανένας δικαστής δεν την πίστεψε όταν διηγήθηκε την ιστορία της.
Η νομοθεσία και το δικαστήριο δικαιώνουν τα θύματα εμπορίας προσώπων;
Ξέρετε τα θύματα σε υποθέσεις που αφορούν εμπορία προσώπων, είναι δυστυχώς οι χειρότεροι μάρτυρες στο δικαστήριο. Κι αυτό επειδή όταν φθάσει η ώρα του δικαστηρίου και πάνε εκεί, φοβούνται. Μπορεί να πουν ψέματα, να μην μαρτυρήσουν, να μετανιώσουν, φοβούνται, τρέμουν. Συνήθως μόλις αντικρύσουν τον διακινητή, φοβούνται ή νιώθουν τύψεις.
Οι καταγγελίες γινόντουσαν πάντοτε μετά από δική μας πίεση γιατί προσπαθούσαμε να τις κάνουμε να καταλάβουν ότι οι διακινητές δεν ήθελαν το καλό τους, ότι τις ξεγέλασαν. Θέλαμε να τις σώσουμε. Έπρεπε να τους εξηγήσουμε ότι η ζωή που ζούσαν, δεν ήταν αυτή που τους αξίζει, δεν είναι αυτός ο φυσιολογικός τρόπος ζωής.
Ο φόβος που ένιωθαν όταν έφθαναν στο δικαστήριο, ήταν ο λόγος που τις πρώτες μας υποθέσεις δεν τις κερδίζαμε. Φυσικά, τότε τα Δικαστήρια της Κύπρου δεν είχαν την εμπειρία που χρειαζόταν, για να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους υποθέσεις. Έτσι το τι κάναμε εμείς, προσπαθούσαμε να ενισχύσουμε τη μαρτυρία με άλλη μαρτυρία. Κάναμε ότι περνούσε από το χέρι μας, να βρούμε τα απαραίτητα στοιχεία για να δικαιώσουμε τα θύματα.
Στην περίπτωση όπου δικαιώνονταν τα θύματα και έβγαιναν από το κύκλωμα, μετά τι; Υπήρχαν δομές ή οργανώσεις να τις βοηθήσουν να ορθοποδήσουν;
Δυστυχώς, δεν ξέρουμε για όλες τις κοπέλες τι έγινε μετά. Κάποιες που ξέρουμε, κατάφεραν να ορθοποδήσουν, να παντρευτούν και να φτιάξουν τη ζωή τους όπως τους άρμοζε να είναι, το happily ever after. Κάποιες άλλες, με τη βοήθεια μη κυβερνητικών οργανισμών, τις στείλαμε σε άλλες χώρες, είτε επαναπατρίζονταν.
Ένα μεγάλο ποσοστό, επέστρεφε πίσω στο κύκλωμα γιατί, δεν είχαν από κάπου να πιαστούν. Δεν ήξεραν κάτι άλλο, δεν είχαν βρει σωσίβιο σωτηρίας για να γλυτώσουν. Τα συστήματα που είχαν οι χώρες τότε, κάποιες ακόμα, δεν είναι ανεπτυγμένα. Δεν είναι επαρκή για να μπορέσουν να στηρίξουν αυτές τις κοπέλες.
Από πλευράς μας, προσπαθούσαμε να τους βρούμε ακόμη και δουλειές, σε φούρνους, σε ταβέρνες, σε ξενοδοχεία σε πλυντήρια αυτοκινήτων. Ήταν σκληρές δουλειές αλλά, ήταν μια αρχή γι’ αυτές.
Μπορούσαν να μαζέψουν κάποια χρήματα για να ζήσουν με αξιοπρέπεια, όπως τους άξιζε να ζουν. Ξέρετε, κάποιες από αυτές όσο δούλευαν στο κύκλωμα που συνήθως αφορούσε αγορά σεξ, δεν πληρώνονταν οι ίδιες κι αν έπαιρναν λεφτά, η αναλογία του ποσού που έπαιρναν ήταν κυριολεκτικά ψίχουλα. Έτσι ήταν κατά κάποιο τρόπο η δεύτερη ευκαιρία που χρειάζονταν για να ζήσουν.
Οι μορφές: Αγορά σεξ, παράνομες υιοθεσίες, εικονικοί γάμοι και το «χάος» στο Πουρνάρα
Η εμπορία προσώπων είναι ένα φαινόμενο όπως είπατε με πολλές διακλαδώσεις, ποια κατηγορία είχε την παραπάνω έξαρση στην Κύπρο και γιατί;
Στην Κύπρο, δυστυχώς, δραστηριοποιούνται όλες οι κατηγορίες που εμπίπτουν μέσα στο φαινόμενο εμπορίας προσώπων. Όμως, το φαινόμενο που είχε την περισσότερη έξαρση, ήταν η αγορά σεξ. Ξεκάθαρα. Υπήρχε ζήτηση για αυτόν τον τομέα και κάποτε ήταν στις δόξες του, ιδίως μέσω των καμπαρέ. Είχαμε και υποθέσεις με άτομα που εξέδιδαν κοπέλες. Θυμάμαι μια υπόθεση συγκεκριμένα, ένα κοριτσάκι με ειδικές ανάγκες, κάπου στα 15 χρονών, την εξέδιδε η ίδια της η μητέρα. Ακόμη και με μια 13χρονη είχαμε υπόθεση για να καταλάβετε. Πολλές από αυτές τις κοπέλες, δεν κατάφεραν να επανέλθουν μετά από αυτό. Πολλές μάλιστα αναγκάστηκαν να συνεχίσουν να κάνουν την ίδια δουλειά γιατί δεν μπορούσαν να ορθοποδήσουν με αποτέλεσμα, να «πνιγούν» μέσα σε αυτό το βούρκο.
Επίσης, το φτηνό εργατικό δυναμικό. Αν και τώρα πάει να ρυθμιστεί το σύστημα, καταπολεμώντας κάπως την κατάσταση, παλαιότερα, οι εργοδότες δεν αντιλαμβάνονταν ότι επρόκειτο για εμπορία προσώπων. Τώρα είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα γιατί άρχισαν να μαθαίνουν τη διαδικασία, ότι πρέπει να τους πληρώνουν, να μην τους βασανίζουν με τεράστιο όγκο εργασίας, σε άσχημες συνθήκες κτλ. Πρόσφατα μάλιστα, έχει δικαστεί δέκα χρόνια μετά μια υπόθεση την οποία είχαμε αναλάβει εμείς τότε, και ο υπεύθυνος καταδικάστηκε. Αλλά δέκα χρόνια μετά.
Επίσης, οφείλω να πω χωρίς να ακούσω και χωρίς να ξέρω επακριβώς, ότι η εμπορία προσώπων σήμερα «δίνει και παίρνει» όσων αφορά τους παράτυπους μετανάστες. Τρανταχτό παράδειγμα, το Πουρνάρα. Είναι μια μικρή κοινωνία γεμάτη από ανθρώπους που είναι απεγνωσμένοι για ένα καλύτερο τρόπο ζωής και σίγουρα αυτό, είναι κάτι που εκμεταλλεύονται κάποιοι άλλοι προς όφελός τους. Όπως είπα και προηγουμένως, οι δράστες πάντα εκμεταλλεύονται τις ανθρώπινες ανάγκες και δρουν ανάλογα. Αμφιβάλλω εάν οι λειτουργοί που βρίσκονται εκεί μπορούν, θέλουν ή έχουν τις γνώσεις να εντοπίσουν τα «κρούσματα» και να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες. Σίγουρα υπάρχουν απειλές, σίγουρα υπάρχουν και φαινόμενα βίας, φόβος, μια ομάδα να επιβάλλεται της άλλης ή ακόμα και περιπτώσεις όπου τα πρόσωπα να δηλώνουν ανήλικα και να μην είναι ή και το αντίθετο, να είναι ανήλικοι και να δηλώνουν ενήλικοι. Υπάρχουν πολλά φαινόμενα που πρέπει κάποιος να ασχοληθεί και να δει μέσα στο Πουρνάρα.
Το φαινόμενο με τις έγκυες επίσης στο Πουρνάρα. Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει συχνά. Αναρωτιέμαι αν κάποιος προσπάθησε να κάνει τη σύγκριση και να δει εάν αυτό το φαινόμενο αυξάνεται με τα χρόνια. Υπάρχει λόγος που αυξάνεται. Εγείρονται ερωτήματα. Γιατί μια κοπέλα να έρθει στην Κύπρο έγκυος, μόνη της; Που βρίσκεται ο σύζυγός της ή με τα άλλα της παιδιά; Μήπως είναι θύματα βιασμού; Μήπως έπεσαν θύματα βιασμού πριν να έρθουν στην Κύπρο ή όταν ήρθαν στην Κύπρο; Θα μπορούσε. Αλλά για να απαντηθούν όλα αυτά τα ερωτήματα πρέπει κάποιος που θέλει και μπορεί να ασχοληθεί ούτως ώστε να παταχθεί αυτό το φαινόμενο και να αποδοθεί δικαιοσύνη.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα παιδιά αυτών των γυναικών τα αναγνωρίζουν Κύπριοι, γιατί; Είναι όντως οι πατεράδες ή είναι ένα καλοστημένο σχέδιο σκευωρίας εμπορίας προσώπων; Όσο δεν ελέγχετε από κάποιον, απλά θα αυξάνεται και θα πληθύνεται όσο περνά ο καιρός.
Αναφερθήκατε πριν στην υιοθεσία παιδιών, συμπεριλαμβάνεται και αυτό στην εμπορία προσώπων; Είναι κάτι το οποίο υπάρχει στην Κύπρο;
Είναι ναι, οι παράνομες υιοθεσίες πέφτουν κάτω από την ομπρέλα της εμπορίας προσώπων. Στην Κύπρο υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση για υιοθεσία παιδιών. Λόγω του ότι στην Κύπρο δεν προσφέρεται η δυνατότητα για να υιοθετήσει ένα ζευγάρι, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη ζήτηση. Γι’ αυτό και στην Κύπρο γινόντουσαν, και ακόμα γίνονται, πολλές υιοθεσίες που είναι παράνομες. Το να προχωρήσει κάποιος σε υιοθεσία από μόνο του δεν είναι παράνομο, το παράνομο κομμάτι είναι το ότι γίνετε επί χρήμασι. Σε τέτοιες υποθέσεις εμπλέκονταν πολλά πρόσωπα, ακόμα και γιατροί. Δυστυχώς, είναι κάτι το οποίο δεν μπορείς να αποδείξεις με χειροπιαστά στοιχεία τις περισσότερες φορές.
Κάποτε είχαμε συνεργαστεί με τη Βουλγαρία για αυτό το φαινόμενο. Υπήρχε κύκλωμα το οποίο, εντόπιζε έγκυες γυναίκες τόσο στη Βουλγαρία όσο και στη Ρουμανία, τις έπειθαν ότι στην Κύπρο το παιδί τους θα είχε μια καλύτερη ζωή, κάτι το οποίο μπορεί και να ίσχυε σε κάποιες περιπτώσεις όπου οι μητέρες μπορεί να ήταν φτωχές και να μην μπορούσαν να προσφέρουν αυτά που θα ήθελαν στα παιδιά τους, ο διακινητής έφερνε την κοπέλα στην Κύπρο, εντόπιζαν από πριν το ζευγάρι που ενδιαφερόταν να κάνει την υιοθεσία και με την εμπλοκή γιατρών και δικηγόρων προχωρούσαν.
Είχαμε υπόθεση στην οποία συνεργαστήκαμε και με την Europol όπου, όταν η μητέρα που θα έδινε για υιοθεσία το παιδί της πήγε στο Γραφείο Ευημερίας που την κάλεσαν για συνέντευξη και όταν την ρώτησαν γιατί θέλει να δώσει το μωρό της είχε πει την εξής δικαιολογία; ότι δούλευε στην Κύπρο για χρόνια, έμεινε έγκυος και επειδή δεν ήθελε να το μάθει ο σύζυγός της πίσω στη Βουλγαρία, έπρεπε να δώσει το μωρό για υιοθεσία το συντομότερο. Από εκείνο το σημείο και μετά δεν έψαχναν περαιτέρω αν η εξήγηση ήταν αληθινή ή όχι. Η εμπλοκή των Υπηρεσιών σε αυτές τις περιπτώσεις είναι καθοριστική.
Μετέπειτα, το ζευγάρι έδινε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό, κάποιες φορές 10 χιλιάδες ευρώ εάν το μωρό ήταν ξανθό ενώ, τα λεφτά ήταν πιο λίγα εάν το μωρό ήταν πιο μελαχρινό. Η τιμή καθοριζόταν ανάλογα με το πως ήταν η εξωτερική εμφάνιση του μωρού. Θυμάμαι κάποτε στη Λεμεσό, ένα βρέφος είχε μείνει στα αζήτητα επειδή ήταν άσχημο. Ήταν πολύ λυπηρό.
Για να καταλάβετε, η εμπορία στις υποθέσεις παράνομης υιοθεσίας είναι στην μητέρα. Η εκμετάλλευση που γινόταν στην μητέρα του μωρού. Η μητέρα μπορεί να ήταν φτωχή να είχε ανάγκη τα χρήματα και την στρατολογούσαν στο να δώσει το παιδί της. Η μητέρα ήταν το θύμα, γιατί βρισκόταν σε ευάλωτη θέση.
Επίσης, στο μοίρασμα των χρημάτων, η μητέρα ήταν αυτή που έπαιρνε τα λιγότερα χρήματα από όλους τους εμπλεκόμενους. Από 300 μέχρι 400 ευρώ από τις 10 χιλιάδες ή το όποιο συμφωνημένο ποσό υπήρχε στο τραπέζι. Τα περισσότερα μοιράζονταν μεταξύ του διακινητή και των υπόλοιπων εμπλεκόμενων.
Να ξεκαθαρίσω ότι, η διαδικασία της υιοθεσίας ήταν μια νόμιμη διαδικασία το παράνομο της υπόθεσης ήταν τα χρήματα το οποίο, δεν μπορούσες να αποδείξεις ποτέ.
Ποιες άλλες υποθέσεις εμπορίας προσώπων υπάρχουν στην Κύπρο τις οποίες δεν ξέρουμε;
Πολύ απλό, οι εικονικοί γάμοι. Αν και πάντα υπήρχε ζήτηση για νύφες, πολλές υποθέσεις βλέπουν τώρα τελευταία το φως της δημοσιότητας. Υποθέσεις μάλιστα που αφορούν πρόσωπα από τρίτες χώρες.
Κάποιες υποθέσεις αφορούν πρόσωπα που έρχονται να εργαστούν στην Κύπρο και για να μην αναγκαστούν να φύγουν κάνουν εικονικούς γάμους.
Όπως αντιλαμβάνεστε, τα κυκλώματα και στις δύο περιπτώσεις δραστηριοποιούνται για να βρουν τα άτομα που χρειάζονται για να βάλουν μπρος το σχέδιο.
Όσον αφορά την εμπορία οργάνων, είχαμε τέτοιου είδους υποθέσεις στην Κύπρο;
Όχι τόσο, δεν ήταν ένας τομέας που δραστηριοποιείτο ιδιαίτερα στην Κύπρο αν και είχαμε κάποτε μια υπόθεση με κάποιον αλλοδαπό που πούλησε το νεφρό του αλλά, δεν είχε στοιχειοθετηθεί ως εμπορία προσώπων.
Σεξουαλική εκμετάλλευση: Η «Γολγοθάς» της 19χρονης Μολδαβής, η υπόθεση που δεν θα ξεχάσει ποτέ
Ποια ήταν η υπόθεση που σας έμεινε περισσότερο στο μυαλό, που σας επηρέασε και δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Υπήρχε μια υπόθεση που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Έχω πει αυτή την ιστορία πάρα πολλές φορές όμως, κάθε φορά που τη διηγούμαι είναι λες και την ζω ξανά. Υπήρχαν πολλές υποθέσεις που με επηρέασαν όμως, αυτή με άγγιξε γιατί την ένιωσα σε προσωπικό επίπεδο. Ήθελα να σώσω αυτή την κοπέλα η οποία έπεσε θύμα εμπορίας προσώπων για σεξουαλική εκμετάλλευση.
Συνέβη στις αρχές της καριέρας μου, όταν ξεκινήσαμε να κάνουμε τις πρώτες επιχειρήσεις στα καμπαρέ που τότε ήταν στις δόξες τους. Σε εκείνη την επιχείρηση, όπως και σε πολλές άλλες παρόμοιες, στέλναμε κάποιον ως πελάτη για να «αγοράσει» μια κοπέλα. Το τι γινόταν ήταν ότι αγόραζε την κοπέλα με σημαδεμένα χρήματα, την πήγαινε σε ένα ξενοδοχείο και εκεί έμπαινε μέσα η Αστυνομία.
Σε αυτή λοιπόν την επιχείρηση, στείλαμε δύο άτομα να παριστάνουν τους πελάτες «αγόρασαν» τις κοπέλες και όταν τις πιάσαμε τις πήγαμε σε ένα καταφύγιο. Τότε υπήρχε μόνο ένα καταφύγιο στη Λεμεσό, το καταφύγιο του πάτερ Σάββα Μιχαηλίδη. Τις πήγαμε λοιπόν στο καταφύγιο, εννοείται ότι τις έψαχναν νυχθημερόν και σε κάποια στιγμή τις βρήκαν, αφού γνώριζαν ότι υπήρχε αυτό το καταφύγιο. Μας έπαιρνε τηλέφωνο συνεχώς η λειτουργός του καταφυγίου και μας έλεγε ότι απαιτούσαν να τις πάρουν πίσω, της έλεγαν «δώσμας τες τζαι εν θα μείνει πάνω μας».
Για την μια από της δύο κοπέλες, πήγε γνωστός Κύπριος δικηγόρος και την παρέλαβε από το καταφύγιο με το αυτοκίνητό του. Από τι μάθαμε, την είχε φυγαδεύσει στα κατεχόμενα.
Σε συνομιλία που είχαμε με τις κοπέλες αυτές πριν, η δεύτερη κοπέλα γύρω στα 19 έτη μας εμπιστεύτηκε και δεν έφυγε, δεν τους ακολούθησε. Η 19χρονη είχε καταγωγή από τη Μολδαβία, είχε όνειρο να έρθει να σπουδάσει και όταν την στρατολόγησαν στην Μολδαβία της είπαν να έρθει στην Κύπρο με την artist visa για να σπουδάσει και κάπως έτσι την έπεισαν να έρθει και να εργαστεί σε γνωστό καμπαρέ της Κύπρου.
Ωστόσο, οι προσπάθειες εντοπισμού της από τους διακινητές ήταν συνεχείς και έντονες. Οπότε αναγκαστήκαμε να τη μετακινήσουμε σε κάποιο ξενοδοχείο αλλάζοντας μάλιστα και την ταυτότητα της.
Έπιασε δουλειά στο ξενοδοχείο που την πήγαμε, ήταν όμως θέμα χρόνου να την εντοπίσουν ξανά. Ωστόσο, οι διακινητές με δόλιο τρόπο έστειλαν η ο κάποια κοπέλα στο σπίτι της στη Μολδαβία, η οποία προσποιήθηκε ότι ήταν φίλη της και έτσι εξασφάλισε το τηλέφωνο της από τη μητέρα της. Επίσης σε άλλη περίπτωση η μητέρα δέχθηκε απειλές. Τότε αναγκαστικά, έπρεπε και πάλι να την φυγαδεύσουμε για να μην την εντοπίσουν από τη γραμμή του τηλεφώνου. Την πήγαμε σε σπίτια γνωστών μας ανθρώπων, φίλων μας, άτομα εμπιστοσύνης.
Φτάσαμε στο σημείο να την φυγαδεύσουμε τρεις ή τέσσερις φορές γιατί την έβρισκαν. Επίσης, ο τότε Γενικός Εισαγγελέας δεν μας ενέκρινε στο να την βάλουμε στο σχέδιο προστασίας μαρτύρων, μας είχε απορρίψει το αίτημα που κάναμε. Οπότε, όπως αντιλαμβάνεστε, ήταν πάνω μας. Εναπόκειτο σε εμάς η τύχη αυτού του κοριτσιού.
Υποσχέθηκα στον εαυτό μου, γιατί ήταν πιο προσωπικό ζήτημα, ότι εάν δεν κατάφερνα να την σώσω, θα παραιτούμουν από το σώμα την ίδια στιγμή.
Στο μεταξύ και πριν η 19χρονη αφιχθεί στην Κύπρο, αφού πείστηκε ότι θα την βοηθούσαν να σπουδάσει, είχε στείλει τα απαραίτητα έγγραφα της σε Πανεπιστήμιο στην Κύπρο για να κάνει την εγγραφή της. Την πήγαμε σε ένα χωριό όπου, έπιασε δουλειά σε μια ταβέρνα. Αυτό το κορίτσι δούλευε και διάβαζε ταυτόχρονα. Είχε δίψα για ζωή. Κατάφερε να τελειώσει το πανεπιστήμιο με άριστα και μέχρι που κατάφερε να πιάσει και υποτροφία. Ήρθαμε σε επαφή με ένα μη κυβερνητικό οργανισμό του εξωτερικού ο οποίος, δέχθηκε να καλύψει όλες της τις ανάγκες, μας είχε βοηθήσει πολύ η κυρία Ανδρούλλα Χριστοφίδου Henriques, πρόεδρος του Cyprus Stop Trafficking, η οποία είχε ασχοληθεί ξανά με τέτοιες υποθέσεις και βοήθησε πολύ κόσμο, η προσφορά αυτής της γυναίκας στην εμπορία ήταν και εξακολουθεί να είναι περισσότερη από κάθε άλλον.
Όσον αφορά τη δίκη, μετά από αρκετό καιρό, είχαμε αναλάβει τη μεταφορά της από και προς το χωριό στήνοντας ολόκληρη επιχείρηση για να μην εντοπίσουν οι δράστες το χώρο διαμονής της. Η μετακίνηση γινόταν με πάσα μυστικότητα. Ούτε και η ίδια η ηγεσία της Αστυνομίας γνώριζε για το τι κάναμε για ευνόητους λόγους.
Στο δικαστήριο τα ομολόγησε όλα, παρ’ όλα αυτά οι δράστες αθωώθηκαν. Όταν την είδαν εν το μεταξύ οι δράστες, την απείλησαν ότι «θα την στείλουν πίσω στην Μολδαβία μες την κάσσια», ότι θα την «παντρέψουν με τον Χάρο» και άλλα πολλά. Πεισμώσαμε και θέλαμε να την προστατεύσουμε. Αναγκαστήκαμε να την στείλουμε για λίγο χρονικό διάστημα εκτός Κύπρου και για να γίνει αυτό, έπρεπε να το ξέρουμε μόνο άτομα που ήταν έμπιστα, να μη διαρρεύσει τίποτα. Οι διαδικασίες έγιναν με άκρα μυστικότητα, για να σιγουρευτούμε ότι θα φύγει και δεν θα την ακολουθήσουν.
Μετά από χρόνια, αυτή η κοπέλα κατάφερε να συνεχίζει τη ζωή της, να παντρευτεί, να κάνει οικογένεια. Είχε το τέλος που της άξιζε, μια αξιοπρεπή ζωή, γεμάτη αγάπη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την υπόθεση, τους κόπους μας και τη δουλειά που κάναμε για να τη σώσουμε και την σώσαμε. Αυτή η κοπέλα ήθελα να ζήσει, έκανε όνειρα, ήθελε να σπουδάσει και με τη δική μας βοήθεια τα κατάφερε και είμαι πολύ περήφανη γι’ αυτήν.
Όταν κινδύνεψε η ζωή της και της οικογένειά της – Οι απειλές, ο φόβος και η κόντρα για την «πιάτσα»
Βρισκόσασταν σε ένα κλάδο που ερχόσασταν αντιμέτωπη με πολύ επικίνδυνους ανθρώπους, κινδύνευσε ποτέ η ζωή σας ή της οικογένειάς σας;
Κινδύνεψα ναι κι εγώ και η οικογένειά μου. Ειδικά στην υπόθεση με την 19χρονη από τη Μολδαβία. Δεχτήκαμε πολλές απειλές γιατί πηγαίναμε κόντρα με υπόκοσμο, τους «χαλούσαμε την πιάτσα» και αυτό δεν άρεσε. Οι απειλές φυσικά και δεν απευθύνονταν μόνο σε μένα αλλά και σε ολόκληρη την οικογένεια μου
Μέχρι που κάποτε χρειάστηκε ακόμη και να φύγουμε οικογενειακώς εκτός Κύπρου για λίγο καιρό.
Τα 36 χρόνια υπηρεσίας: Πως ξεκίνησαν και πως τελείωσαν όλα
Πόσα χρόνια υπηρετήσατε στην Αστυνομία;
Στην Αστυνομία ήμουν 36 ολόκληρα χρόνια. Έπιασα δουλειά το 1984 και έφυγα το 2020. Μεγάλωσα μέσα στο Σώμα. Τελείωσα το σχολείο και μπήκα στην Αστυνομία. Ήθελα να υπηρετήσω. Ήθελα να προσφέρω, είχα πολλή πάθος και όρεξη να υπηρετήσω το Σώμα.
Ήσασταν υπεύθυνη σε ένα πολύ δύσκολο πόστο, υπήρχαν άτομα που ήθελαν, ή επέλεγαν να μπουν σε αυτό το τμήμα;
Ήταν ναι. Δύσκολο και πολύ ψυχοφθόρο. Το βίωσα στον υπέρτατο βαθμό. Ξέρετε ήταν δύσκολο να βρεθεί κάποιος να δουλέψει σε αυτό το πόστο ακριβός επειδή ήταν δύσκολο. Ακόμα και το να βρούμε κάποιο για το πόστο του Βοηθού, ήταν δύσκολο. Δεν ήθελε κανείς να δουλέψει σε εκείνο το Τμήμα. Θέλει αυτό που λέμε, «γερό στομάχι». Και μετά που έφυγα, φαντάζομαι, ήταν πολύ δύσκολο να βρεθεί αντικαταστάτης.
Φοβόσασταν ποτέ μη διαρρεύσουν πληροφορίες για κάποια επιχείρηση που στήνατε από μέσα;
Μαζί με το σύζυγο μου ήμασταν ομάδα. Δουλεύαμε μαζί. Αυτός ήταν υπεύθυνος του ΟΠΕ Λευκωσίας, έτσι το επιχειρησιακό κομμάτι ήταν κάτι το οποίο έβλεπε αυτό με την ομάδα του. Εγώ του έδινα τις πληροφορίες και μετά ξεκινούσαν κάνοντας πρώτα μια παρακολούθηση, γινόταν μια προεργασία και μετά προχωρούσαμε. Άρα όπως αντιλαμβάνεστε, εγώ είχα απόλυτη εμπιστοσύνη ότι όλα θα γίνουν σωστά; Το πλάνο τις επιχείρησης, τα σχεδιαγράμματα, τα πάντα γινόντουσαν όπως έπρεπε. Το πιο σημαντικό ήταν ότι γινόντουσαν από κοινού. Ποτέ δεν υπήρχε ο φόβος ότι κάτι θα διαρρεύσει κάτι προς τα έξω. Συνεργαζόμασταν άψογα, χωρίς αντιζηλίες χωρίς τίποτα. Ήμασταν μια καταπληκτική ομάδα.
Προσπάθησαν ποτέ να «σπάσουν» αυτή την ομάδα, αυτή τη καλή συνεργασία που είχατε;
Αυτό έγινε ουσιαστικά μετέπειτα. Από κάποιο σημείο και μετά, από την αλλαγή της ηγεσίας βασικά και μετά, ζητήθηκε η μετάθεση και των δύο μας. Ο άντρας μου μετατέθηκε στο αεροδρόμιο και επίκειτο η δική μου. Με την ανακοίνωση για το πακέτο πρόωρων αφυπηρετήσεων, απλός αποφασίσαμε να αφυπηρετήσουμε και οι δύο. Κανείς δεν μας σταμάτησε από το να το κάνουμε. Ήμασταν δύο άνθρωποι που είχαμε κύρια πόστα στο Σώμα, προσφέραμε πέραν από το κανονικό και το παράξενο και παράλογο είναι ότι όταν αποφασίσαμε να φύγουμε, κανείς δεν προσπάθησε να μας αποτρέψει.
Ακούγοντάς σας να μιλάτε για τα χρόνια που δουλεύατε στην Αστυνομία, μιλάτε με πολλή αγάπη, σας λείπει;
Όχι. Όχι πια. Είναι και ο χαρακτήρας μου έτσι που προσαρμόζεται πάρα πολύ εύκολα. Κάτι που κάνω με αγάπη και με πάθος όταν ο κύκλος κλείσει, απλά κλείνει. Ότι είναι να δώσω, το δίνω και ότι είναι να πάρω, θα το πάρω. Τα τελευταία χρόνια στην Αστυνομία, δεν είχα πλέον κάτι να πάρω προσωπικά, παρά μόνο έδινα.
Είχα την απαίτηση με τα χρόνια υπηρεσίας και εμπειρίας που είχα, να με αφήνουν να κάνω τη δουλειά μου όπως εγώ ήξερα. Ήξερα πως έπρεπε να γίνει η δουλειά μου και δεν με άφηναν. Προτού φύγω «ζητήθηκε η κεφαλή μου επί πίνακι» και ζητήθηκε η μετάθεσή μου. Δεν μπορούσα να επιτρέψω στους διεφθαρμένους να με χειριστούν όπως αυτοί ήθελαν. Προτίμησα να φύγω με το κεφάλι ψηλά.
Εσείς είστε περήφανη για τη δουλειά σας; Νιώθετε ότι εκτιμήθηκε από τους αρμοδίους σας;
Εγώ νιώθω πολύ περήφανη για εμένα, για τη δουλειά που έκανα και για τα όσα πρόσφερα στο σώμα αλλά όχι, η δουλειά μου δεν εκτιμήθηκε από όλους. Αυτή η αναγνώριση επήλθε περισσότερο Μόνο από άτομα που συνεργάστηκα στο εξωτερικό. Εκεί με βράβευσαν για την δουλειά μου. Εγώ νιώθω γεμάτη και περήφανη με το έργο που διατέλεσα, Ξέρετε, μέσα από τη δουλειά μου απέκτησα πολλούς φίλους, από Υπηρεσίες, μη κυβερνητικούς οργανισμούς ακόμα και με θύματα. Κάθε χρόνο στα γενέθλιά μου έρχονται με μικρο-δωράκια και μια συγκεκριμένη κοπέλα κάθε χρόνο που έφτιαχνε μέχρι και τούρτα. Τι ποιο όμορφο από αυτό; Αυτή είναι η πραγματική εκτίμηση. Δεν με ενδιαφέρει για τους άλλους, με νοιάζει ότι, εγώ βοήθησα ανθρώπους που είχαν δικαίωμα και ήθελαν να ζήσουν.
Αν δεν κάνω λάθος έχετε βραβευτεί κιόλας από ξένους οργανισμούς
Ναι ισχύει. Έχω βραβευτεί από το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών στην Ουάσιγκτον ως «Trafficking Hero» το 2016. Έπαιρνα πάντοτε εύσημα από διεθνής οργανισμούς και κυβερνήσεις. Με ήξεραν και ήξεραν τη δουλεία μου. Δούλεψα ακόμη και με διεθνείς οργανισμούς όπως το Expert Group του European Commission για αρκετά χρόνια, πηγαινοερχόμουν στις Βρυξέλες.
Εκλέγηκα στην GRETA του Συμβουλίου της Ευρώπης και αξιολογούσα άλλες χώρες όπως, την Ιρλανδία, τη Φινλανδία, την Νορβηγία, την Ελλάδα, το Μαυροβούνιο, τη Σερβία και τη Βουλγαρία όσον αφορά στην εφαρμογή της Σύμβασης του Συμβουλίου Ευρώπης για την πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων.
Επίσης, εκλέγηκα Πρόεδρος του Expert Group της Interpol. Πάντα ήμουν παρούσα στα δρώμενα και με ήξεραν για τη δουλειά μου, είχα βάλει την Κύπρο στον χάρτη.
Πρέπει να ήταν πολύ περήφανοι στο Σώμα για την εκλογή σας ως Πρόεδρος στην Interpol
Όταν έβαλα υποψηφιότητα για τη θέση του Προέδρου, δεν ενημέρωσα κανέναν στην Αστυνομία γιατί ήξερα ότι δεν θα με άφηναν. Όταν εκλέγηκα και ήρθε η επιστολή που ενημέρωνε τον Αρχηγό της Αστυνομίας, ο τότε Βοηθός Αρχηγός ήθελε να μου ανοίξει πειθαρχική υπόθεση επειδή δεν τους ζήτησα την άδεια προτού υποβάλω την υποψηφιότητά μου.
Όταν το έμαθα όπως αντιλαμβάνεστε, θύμωσα και απαίτησα ακρόαση από τον Αρχηγό. Πήγα στο γραφείο του και ζήτησα να προχωρήσουν με την πειθαρχική υπόθεση εις βάρος μου, αν θεωρούν ότι όντως διέπραξα πειθαρχικό παράπτωμα. Φυσικά και ο Αρχηγός δεν προχώρησε, δεν ήταν παράλογος άνθρωπος, μου είπε να φύγω από το γραφείο του και ότι δεν υπάρχει ζήτημα για πειθαρχικό αδίκημα. Όμως, γινόντουσαν και αυτά μέσα στην Αστυνομία και αφορούν θέματα ισότητας και άλλα σχετικά.
Γιατί όμως να θέλει κάποιος μέσα από το ίδιο το Σώμα της Αστυνομίας να σας βάλει εμπόδια;
Ίσως επειδή ήμουν γυναίκα. Επειδή έδειξα τι μπορώ να κάνω, έδειξα τι αξίζω. Αποκτούσα αναγνώριση όπου κι αν πήγαινα, και αυτό ενοχλούσε. Ήταν φανερό ότι ενοχλούσε. Δεν μπορούσαν να το δεχτούν ότι μια γυναίκα σε ένα ανδροκρατούμενο κλάδο, ήταν ισάξια και καλύτερη. Αγαπούσα την δουλεία μου. Ήθελα να κάνω την δουλειά μου γιατί έτσι έπρεπε, γιατί αυτό ήταν το σωστό.
Τα τελευταία σχόλια και το έργο από το πόστο της βουλεύτριας
Πιστεύετε ότι μπορεί να παταχθεί το φαινόμενο της εμπορίας προσώπων;
Όχι δεν μπορεί να παταχθεί αλλά, θα μπορούσαμε να λάβουμε τα απαραίτητα μέτρα για να μειωθεί ή να αποτραπεί. Η τιμωρία των διακινητών θα μπορούσε να ήταν πιο αυστηρή, παραδειγματική για να τους απωθεί κάπως.
Κάποιες χώρες το τι κάνουν είναι ότι τους κατάσχουν τις περιουσίες τους.
Γενικά, έπρεπε να το αντιμετωπίζουν όσο σοβαρό είναι, στην Κυβέρνηση, να μην το υποβαθμίζουν. Προτού φύγω από την Αστυνομία, είχα εισηγηθεί η εμπορία προσώπων να μεταφερθεί από θέμα που αφορά το Υπουργείο Εσωτερικών, στο Υπουργείο Δικαιοσύνης γιατί πρόκειται για οργανωμένο έγκλημα και όχι θέμα μετανάστευσης. Δεν γίνετε να το υποβαθμίζουμε και να το περιφρονούμε τόσο πολύ. Ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης, ο κ. Ιωνάς Νικολάου το είχε δει πολύ θετικά στο να γίνει όμως από τότε, κανένας άλλος Υπουργός δεν άγγιξε αυτό το θέμα.
Ο κόσμος πως μπορεί να βοηθήσει στο να παταχθεί το φαινόμενο;
Η Αστυνομία έχει δημιουργήσει μια γραμμή, το 1497, όπου μπορούν να πάρουν τηλέφωνο και να καταγγείλουν ή να ενημερωθούν σχετικά με την εμπορία προσώπων.
Ως Αστυνομικός κάνατε πολλά. Ως Βουλεύτρια, ποιες είναι οι ενέργειές σας για το φαινόμενο της εμπορίας προσώπων;
Όντας μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουμε συμπεριλάβει την εμπορία προσώπων μέσα στα θέματα που βλέπουμε και είναι κάτι που προσπαθώ να το παρακολουθώ και να ενημερώνομε για τις εξελίξεις του κυρίως, σε ότι αφορά τις υποθέσεις που υπάρχουν.
Θεωρώ ότι, μέσω της παρακολούθησης που γίνετε από την επιτροπή, θα είναι ένα θέμα που θα έχει συνέχεια και σίγουρα θα το ξαναδούμε όταν επανέλθουμε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Καμίνι και σήμερα η Κύπρος - Αγγίζει τους 44 βαθμούς η θερμοκρασία - Σε ισχύ πορτοκαλί προειδοποίηση
Ειδήσεις σήμερα:
Πρόεδρος Κομισιόν: «Κόμβος αλληλεγγύης για την ΕΕ και τον κόσμο η Κύπρος»
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι το βασικό στήριγμα στην προσπάθεια για επίτευξη ειρήνης στην Κύπρο, δήλωσε το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, σε εκδήλωση εορτασμού της επετείου για τα 20 χρόνια από την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση που διεξήχθη στο Προεδρικό Μέγαρο στην παρουσία της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν η οποία ανέφερε ότι η Κύπρος έχει καταστεί κόμβος αλληλεγγύης, όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά και για τον κόσμο.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
