Η ευφυΐα (δεν) είναι μόνο στο DNA – 4 συνήθειες που μας κάνουν εξυπνότερους

Παρά τις δεκαετίες ερευνών, συνεδρίων και θεωρητικών αντιπαραθέσεων, η απάντηση παραμένει ασαφής. Η θεωρία του Spearman για το περίφημο g, δηλαδή τη «γενική νοημοσύνη», δεν έχει πλήρως κατανοηθεί ούτε καν συμφωνηθεί αν πρόκειται για κάτι πραγματικά υπαρκτό ή χρήσιμο.

Βέβαια, ίσως το πραγματικά κρίσιμο ερώτημα, όπως εγείρει σε άρθρο του στο Psychology Today ο T. Alexander Puutio, δεν είναι από πού προέρχεται η νοημοσύνη αλλά τι κάνουμε με αυτήν. Εκεί ξεκινά μια διαφορετική, πιο πρακτική προσέγγιση: αυτή του «αποτελεσματικού IQ», δηλαδή πώς αξιοποιούμε ό,τι έχουμε.

Οι καθημερινές συνήθειες που «ρίχνουν» το IQ μας

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός στις νευροεπιστήμες για να καταλάβεις ότι μερικές από τις πιο «θαμπές» στιγμές του μυαλού μας είναι δικό μας λάθος. Η κούραση μετά από λίγο ύπνο, η «ομίχλη» μετά από ποτό ή το άγχος που προκαλεί η συνεχής κατανάλωση social media επιβαρύνουν τη σκέψη μας. Το ίδιο και η παραμονή σε θορυβώδη, αντιπαραγωγικά περιβάλλοντα που μας κρατούν σε κατάσταση συνεχούς αντίδρασης.

Επίσης, πολλοί αποφεύγουν να μιλούν για το IQ τους, σαν να είναι ταμπού ή καταδικαστικό. Όμως, αυτή η αποφυγή έχει ένα κόστος: μας αποτρέπει από το να δούμε ποιες συνήθειες πραγματικά επηρεάζουν την απόδοσή μας. Και αυτές δεν είναι τόσο «γενετικά προγραμματισμένες», όσο νομίζουμε.

Πώς μπορούμε, όντως, να γίνουμε πιο έξυπνοι;

Είναι γεγονός: η νοητική απόδοση δεν είναι στατική. Και αν θέλουμε να την ενισχύσουμε, πρέπει να εστιάσουμε σε συνήθειες που το επιτρέπουν.

• Μάθηση με πρόθεση και εναλλαγή: Οι έρευνες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος μαθαίνει καλύτερα όταν αναμειγνύουμε διαφορετικά θέματα (interleaving) και δοκιμάζουμε τακτικά τον εαυτό μας. Μπορεί να απαιτεί μεγαλύτερη προσπάθεια αλλά λειτουργεί, όπως με την άσκηση.
• Το διάβασμα υπερτερεί του ακουστικού περιεχομένου: Μελέτη έδειξε πως η ανάγνωση οδηγεί σε καλύτερη απομνημόνευση από την ακρόαση. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη σημερινή τάση των podcast, αλλά είναι σημαντικό να το γνωρίζουμε.
• Τεχνικές μνήμης: Η κατάτμηση πληροφοριών και η «μέθοδος του παλατιού της μνήμης» (Memory Palace) δεν είναι τεχνάσματα αλλά πραγματικές στρατηγικές που βελτιώνουν την απόδοση.
• Κίνηση και άσκηση: Η φυσική δραστηριότητα ενισχύει την εγκεφαλική λειτουργία. Σχετική έρευνα κατέγραψε αύξηση του μεγέθους του ιππόκαμπου και βελτίωση της μνήμης με την (αερόβια) άσκηση. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στους ηλικιωμένους, όπου η κινητικότητα σχετίζεται με καλύτερη γνωστική υγεία και χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας.

Ο εγκέφαλος δεν εξελίχθηκε για να λειτουργεί σε ακινησία. Εξελίχθηκε για να σκέφτεται εν κινήσει, με περιέργεια, μέσα από εμπειρίες και αλληλεπίδραση με άλλους. Οι άνθρωποι που παραμένουν διανοητικά οξυδερκείς μέχρι τα βαθιά γεράματα είναι αυτοί που συνεχίζουν να κάνουν ερωτήσεις για τον κόσμο, περιμένοντας κάθε απάντηση να γεννήσει μια άλλη ερώτηση, χωρίς να καταναλώνουν παθητικά τα όποια ερεθίσματα.

Η ευφυΐα δεν είναι ένας αριθμός αλλά στάση ζωής

Δεν έχει σημασία ποια ήταν η βαθμολογία σας σε τεστ αξιολόγησης νοημοσύνης. Αυτό που μετρά είναι πώς χρησιμοποιείτε το μυαλό σας. Και αυτό σχετίζεται πολύ περισσότερο με τις συνήθειες και τη στάση σας παρά με κάποια εγγενή ικανότητα. Αν θέλετε να διατηρήσετε το πνευματικό σας πλεονέκτημα, αναζητήστε το καινούργιο, εξηγήστε δυνατά τα όσα μαθαίνετε, κάντε ερωτήσεις, συνεχίστε να εξερευνάτε τον κόσμο γύρω σας, και -πάνω απ’ όλα -κοιμηθείτε καλά. Η ευφυΐα δεν είναι προνόμιο λίγων. Είναι μια ικανότητα που ενισχύεται ή αποδυναμώνεται από τον τρόπο που ζούμε.

ΠΗΓΗ: ygeiamou.gr