Η πρόσφατη «εκλογή» του Τουφάν Ερχιουρμάν στα κατεχόμενα και, κυρίως, οι πρώτες δηλώσεις του ως νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη, λειτούργησαν ακριβώς έτσι: Ως ένα ηχηρό ρεύμα πραγματικότητας, που διαλύει τις αυταπάτες, περί «νέου ξεκινήματος» και «μετριοπάθειας».
Γιατί, όσο κι αν επιχειρείται από ορισμένους κύκλους στη Λευκωσία να καλλιεργηθεί ένα αφήγημα «ελπίδας», οι ίδιες οι τοποθετήσεις του νέου κατοχικού ηγέτη, απέδειξαν ότι η πολιτική γραμμή της Άγκυρας, παραμένει αμετακίνητη, απλώς αλλάζει φωνή και ύφος.
Από το χαμόγελο στις “κόκκινες γραμμές”
Στην πρώτη του μεγάλη συνέντευξη στο τουρκικό πρακτορείο Αναντολού, ο νέος κατοχικός ηγέτης μίλησε χωρίς περιστροφές.
Η πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων, είπε, αποτελεί «κόκκινη γραμμή» που δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
«Γιατί να το κάνω αντικείμενο διαπραγμάτευσης», διερωτήθηκε, «ώστε να μου πει ο άλλος «θα σου δώσω αυτό, αλλά θέλω εκείνο»; «Η πολιτική ισότητα είναι ζωτικής σημασίας και αδιαπραγμάτευτη».
Πιο κάτω, ο ίδιος επανέλαβε τη θέση, ότι καμία διαδικασία συνομιλιών δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή και διαβούλευση με την Τουρκία, υπενθυμίζοντας ότι «κανένας πρόεδρός μας μέχρι σήμερα δεν διεξήγαγε διαπραγματεύσεις χωρίς να συμβουλευτεί την Άγκυρα».
Ούτε ο Ερσίν Τατάρ, ούτε ο Μουσταφά Ακιντζί- που πολλοί στην ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρούσαν “διαλλακτικό”.
Η δήλωση αυτή από μόνη της, καταρρίπτει την ψευδαίσθηση ότι ο Τουφάν Ερχιουρμάν θα κινηθεί ανεξάρτητα ή θα επιχειρήσει κάποια “αυτονόμηση” από την Τουρκία.
Αντίθετα, ο ίδιος έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι η πρώτη του επίσκεψη θα είναι στην Άγκυρα, «σύμφωνα με την παράδοση», που, όπως είπε, «αντικατοπτρίζει τις σχέσεις αδελφότητας, εμπιστοσύνης και κοινού πεπρωμένου» με την Τουρκία.
Η Τουρκία “εγγυήτρια όλου του νησιού”
Από εκεί και πέρα, ο Ερχιουρμάν δεν αρκέστηκε σε ρητορική “ισότητας”.
Προχώρησε ακόμη πιο πέρα, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι «η Τουρκική Δημοκρατία είναι εγγυήτρια ολόκληρου του νησιού και έτσι θα παραμείνει».
Πρόκειται για θέση όχι απλώς προκλητική, αλλά επικίνδυνη, αφού επιχειρεί να επεκτείνει τον εγγυητικό ρόλο της Τουρκίας, που ήδη θεωρείται αναχρονιστικός και παράνομος, σε ολόκληρη την Κύπρο.
Δεν σταμάτησε εκεί.
Υποστήριξε ότι η παρουσία ξένων στρατιωτικών δυνάμεων στις ελεύθερες περιοχές — από Ισραήλ, ΗΠΑ, Γαλλία, ΕΕ και Βρετανία, ενισχύει την ανάγκη για την «εγγυητική παρουσία της Άγκυρας».
Δηλαδή, χρησιμοποιεί τη διεθνή συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας ως πρόφαση για τη μόνιμη στρατιωτική κατοχή.
Αυτές οι δηλώσεις δεν αφήνουν κανένα περιθώριο παρερμηνείας.
Ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων αναπαράγει πλήρως τη ρητορική της Άγκυρας, απλώς με χαμηλότερους τόνους και ένα προσωπείο «ρεαλιστή διανοούμενου».
Η αυταπάτη της “μετριοπάθειας”
Κι όμως, πριν ακόμη προλάβει να δώσει τις πρώτες του συνεντεύξεις, στην ελληνοκυπριακή πλευρά άρχισε ο χορός της αισιοδοξίας.
Πολιτικοί, αναλυτές και κόμματα- κυρίως ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ- έσπευσαν να μιλήσουν για «θετική εξέλιξη» και «ελπίδα επανεκκίνησης του διαλόγου».
Ο ΔΗΣΥ, πιστός στη γραμμή του “ευρωπαϊκού ρεαλισμού”, εξέδωσε ανακοίνωση κάνοντας λόγο για «νέα δυναμική».
Το ΑΚΕΛ, με τη γνωστή εμμονή του στην επανέναρξη των συνομιλιών “χωρίς προϋποθέσεις”, είδε στο πρόσωπο του Ερχιουρμάν «μια μετριοπαθή προσωπικότητα που μπορεί να ανοίξει δρόμους».
Η πραγματικότητα ήρθε να διαψεύσει και τους δύο και να το κάνει ηχηρά.
Ο Τουφάν Ερχιουρμάν ούτε μετριοπαθής είναι, ούτε διαφοροποιημένος από τον Τατάρ, απλώς εκφράζει με πιο ήπιο λεξιλόγιο το ίδιο σκληρό δόγμα της Άγκυρας: Δύο οντότητες, δύο “λαοί”, πλήρης ισότητα και εγγυήσεις επ’ αόριστον.
Η “ευγένεια” δεν αλλάζει το περιεχόμενο. Η ουσία παραμένει η ίδια.
Αυτό είναι το ηλεκτροσόκ στην αυταπάτη που χρειάζεται η Λευκωσία: Να αντιληφθεί ότι δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» Τουρκοκύπριοι ηγέτες, αλλά ένα συνεκτικό τουρκικό πλαίσιο που καθορίζει τις θέσεις και τις κινήσεις όλων.
Η συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ντιάν και το μήνυμα της Λευκωσίας
Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ο Αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Γιάννης Αντωνίου δήλωσε στο ΡΙΚ ότι εντός των επόμενων ημερών ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, θα συναντηθεί με τον νέο Ειδικό Αντιπρόσωπο του ΓΓ του ΟΗΕ και επικεφαλής της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, Χασίμ Ντιάν.
Παράλληλα, προγραμματίζεται και η επάνοδος της Προσωπικής Απεσταλμένης του Αντόνιο Γκουτέρες, Μαρίας Άνχελα Ολγκίν, στην Κύπρο.
Η συγκυρία δεν είναι τυχαία
Η διεθνής κοινότητα ετοιμάζει το έδαφος για την επικείμενη άτυπη πενταμερή διάσκεψη, στην οποία θα συμμετάσχουν οι δύο κοινότητες και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία), υπό τον ΟΗΕ.
Η σύνοδος αυτή, αν και “άτυπη”, θεωρείται κρίσιμη για να διαπιστωθεί αν υπάρχει έδαφος επανέναρξης ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
Το ερώτημα όμως είναι άλλο:
Ποιο ακριβώς έδαφος μπορεί να υπάρξει, όταν ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης δηλώνει εξαρχής ότι δεν θα δεχθεί καμία συζήτηση για το σύστημα εγγυήσεων, ότι θεωρεί την Τουρκία «εγγυήτρια όλου του νησιού» και ότι η πολιτική ισότητα είναι εκτός διαπραγμάτευσης;
Με τέτοιες δηλώσεις στο τραπέζι, ποια “επανέναρξη” συζητάμε;
Η πενταμερής κινδυνεύει να μετατραπεί σε σκηνικό εξίσωσης του παράνομου ψευδοκράτους με την Κυπριακή Δημοκρατία, εάν δεν υπάρξει από πλευράς Λευκωσίας σαφής στρατηγική και σθεναρή στάση.
Ο νέος “ρεαλισμός” της Άγκυρας
Ο Τουφάν Ερχιουρμάν παρουσιάζεται ως ο “λογικός” συνομιλητής, ο “επιστήμονας”, ο “άνθρωπος του διαλόγου”.
Στην πράξη, είναι το νέο πρόσωπο του ίδιου τουρκικού ρεαλισμού: εκείνου που επιδιώκει την πολιτική εξίσωση δύο οντοτήτων στο νησί, ως βήμα προς την οριστική διχοτόμηση με διεθνή αποδοχή.
Όταν μιλά για «πλήρη διάλογο και αρμονία με την Άγκυρα», εννοεί ακριβώς αυτό: Πλήρη ευθυγράμμιση.
Όταν λέει ότι «κανένας πρόεδρός μας, δεν διαπραγματεύτηκε χωρίς την Τουρκία», επισημοποιεί ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι συνομιλητές, αλλά εντολοδόχοι.
Και όταν επικαλείται “ανησυχητική αύξηση ξένης στρατιωτικής παρουσίας στις ελεύθερες περιοχές”, απλώς προετοιμάζει το αφήγημα της Άγκυρας περί “απειλής” που δικαιολογεί τη συνέχιση της κατοχής.
Αυτό δεν είναι μετριοπάθεια. Είναι υπολογισμένη τακτική: Ήπιος λόγος, σκληρή ουσία.
Οι «φίλοι του διαλόγου» και το τίμημα της λήθης
Στην Κύπρο, δυστυχώς, υπάρχει μια διαχρονική σχολή πολιτικής σκέψης που πιστεύει ότι η καλή θέληση αρκεί.
Ότι αν δείξουμε “ευελιξία”, “ψυχραιμία” και “κατανόηση”, θα συγκινήσουμε τη διεθνή κοινότητα και θα πείσουμε την Τουρκία να γίνει... καλή γειτόνισσα.
Είναι η σχολή της αυταπάτης, που αρνείται να δει ότι απέναντι δεν υπάρχει ούτε ευαισθησία ούτε διάθεση συμβιβασμού, αλλά σταθερό στρατηγικό σχέδιο:
Ο έλεγχος της Κύπρου, η νομιμοποίηση των τετελεσμένων και η μετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου σε τουρκική σφαίρα επιρροής.
Όσοι σήμερα στον ΔΗΣΥ και στο ΑΚΕΛ σπεύδουν να μιλήσουν για “παράθυρο ευκαιρίας”, ας αναρωτηθούν:
Τι διαφορετικό είπε ο Ερχιουρμάν από τον Τατάρ;
Ποια έμπρακτη απόκλιση υπάρχει από τη γραμμή Ερντογάν – Φιντάν;
Καμία. Μόνο πιο ήπιες φράσεις και ένα πιο ευγενικό λεξιλόγιο.
Κι όμως, στην ελληνοκυπριακή πλευρά εξακολουθεί να υπάρχει εκείνη η συναισθηματική ανάγκη να πιστεύουμε σε κάτι “νέο”, ακόμη κι αν ξέρουμε ότι είναι ψεύτικο.
Η επόμενη μέρα και η ευθύνη της Λευκωσίας
Το επόμενο διάστημα, με την επάνοδο της Μαρίας Άνχελα Ολγκίν στην Κύπρο και τις επαφές του νέου Ειδικού Αντιπροσώπου Χασίμ Ντιάν, θα επιχειρηθεί να στηθεί ένα νέο τραπέζι διαλόγου.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ φαίνεται αποφασισμένος να πιέσει για μια άτυπη διευρυμένη σύνοδο, πιθανότατα πριν το τέλος του έτους.
Η Λευκωσία καλείται να προσέλθει χωρίς ψευδαισθήσεις και χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις.
Η Κύπρος κινδυνεύει να παρασυρθεί σε μια νέα “διαδικασία” όπου η Τουρκία θα έχει μόνο να κερδίσει- είτε με αναβάθμιση του ψευδοκράτους- είτε με νομιμοποίηση του σημερινού στάτους κβο.
Τι σημαίνει “ηλεκτροσόκ στην αυταπάτη”
Το «ηλεκτροσόκ» που προκαλούν οι δηλώσεις Ερχιουρμάν δεν είναι απλώς ρητορικό. Είναι πολιτικό, στρατηγικό και ηθικό.
Ξυπνά την κοινωνία από τη λήθη και υπενθυμίζει ότι η κατοχή δεν αλλάζει πρόσωπο, απλώς μεταμφιέζεται.
Η αυταπάτη ότι “αν φύγει ο σκληρός, ίσως έρθει ένας πιο λογικός” έχει αποδειχθεί θανάσιμα επικίνδυνη.
Η Τουρκία δεν αλλάζει στρατηγική επειδή αλλάζει συνομιλητής στα κατεχόμενα.
Το μόνο που αλλάζει είναι το ύφος, η τακτική και η επικοινωνιακή διαχείριση.
Γι’ αυτό και το ηλεκτροσόκ είναι απαραίτητο,για να συνέλθουμε από τον εφησυχασμό, να σταματήσουμε να βαφτίζουμε την ψευδαίσθηση “ρεαλισμό” και να αντιληφθούμε ότι η ουσία του Κυπριακού παραμένει ζήτημα κατοχής και διεθνούς παρανομίας.
Η νηφαλιότητα της αποφασιστικότητας
Όσοι στη Λευκωσία βιάστηκαν να μιλήσουν για «ευκαιρία», ας ξαναδιαβάσουν τα λόγια του Ερχιουρμάν.
Γιατί όποιος εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να βρεθεί λύση χωρίς αλλαγή της τουρκικής στάσης και χωρίς αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων, απλώς τρέφει αυταπάτες.
Το Κυπριακό δεν είναι παιχνίδι “καλής θέλησης”, ούτε διαγωνισμός επικοινωνιακής ευγένειας.
Είναι ζήτημα κυριαρχίας, δικαιοσύνης και απελευθέρωσης και σε αυτά, δεν χωρούν “ισότητες” με το παράνομο.
Ο Τουφάν Ερχιουρμάν δεν είναι “ελπίδα”. Είναι η υπενθύμιση ότι η κατοχή παραμένει εδώ, με νέο πρόσωπο. Η απάντηση της ελληνοκυπριακής πλευράς, δεν μπορεί να είναι η αυταπάτη, αλλά η εγρήγορση, η ενότητα και η στρατηγική αποφασιστικότητα.
Γιατί, αν κάτι απέδειξε η ιστορία του Κυπριακού, είναι ότι όποιος κοιμάται με τα παραμύθια της “μετριοπάθειας” των εκπροσώπων της Άγκυρας, ξυπνά πάντα με νέα τετελεσμένα.
