Το ερώτημα αυτό φαίνεται απλό, αλλά η απάντηση εξαρτάται από το ποιον ρωτάτε.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι μια ουσία μπορεί να είναι εθιστική ανάλογα τη βλάβη που προκαλεί, την αξία που έχει στο δρόμο, το βαθμό στον οποίο η ουσία ενεργοποιεί το σύστημα ντοπαμίνης του εγκεφάλου, το πόσο «ευχάριστη» είναι και το βαθμό στον οποίο η ουσία προκαλεί συμπτώματα στέρησης.
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες για τη μέτρηση της δυναμικής εξάρτησης μιας ουσίας και υπάρχουν ακόμη και ερευνητές οι οποίοι συμφωνούν ότι κανένα ουσία δεν είναι πάντοτε εθιστική.
Οι ειδικοί στον εθισμό επιστήμονες, κατατάσσουν τις πιο εθιστικές ουσίες ως εξής:
1. Ηρωίνη
Η ηρωίνη έχει αξιολογηθεί ως το δεύτερο πιο επιβλαβές ναρκωτικό από την άποψη της βλάβης τόσο για τους χρήστες όσο και για την κοινωνία (Σκορ 3,5 στα 3). Η αγορά των παράνομων οπιούχων, συμπεριλαμβανομένης της ηρωίνης, εκτιμάται ότι ήταν 68 δισεκατομμύρια δολάρια σε όλο τον κόσμο το 2009.
2. Αλκοόλ
Αν και νόμιμο στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, το αλκοόλ βαθμολογήθηκε ως η δεύτερη πιο εθιστική ουσία (Σκοράροντας 2,2 με μέγιστο το 3). Το αλκοόλ έχει πολλές επιπτώσεις στον εγκέφαλο, αλλά σε εργαστηριακά πειράματα σε ζώα φάνηκαν αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου κατά 40 έως 360%. Όσο περισσότερο τα ζώα έπιναν τόσο περισσότερο τα επίπεδα ντοπαμίνης αυξάνονταν.
3. Κοκαΐνη
Η κοκαΐνη σχετίζεται άμεσα με τη ντοπαμίνη του εγκεφάλου που μεταφέρει μηνύματα από τον ένα νευρώνα στον άλλο. Στην ουσία, η κοκαΐνη εμποδίζει τους νευρώνες από την περιστροφή του σήματος ντοπαμίνης με αποτέλεσμα μια μη φυσιολογική ενεργοποίηση των οδών ανταμοιβής του εγκεφάλου. Σε πειράματα σε ζώα, η κοκαΐνη προκάλεσε αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης πάνω από τρεις φορές από το κανονικό επίπεδο. Εκτιμάται ότι το 2009 η αγορά κοκαΐνης ήταν αξίας περίπου 75 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
4. Τα βαρβιτουρικά («downers»)
Τα βαρβιτουρικά είναι μια κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για τη θεραπεία του άγχους και για την πρόκληση ύπνου. Σε χαμηλές δόσεις τα βαρβιτουρικά προκαλούν ευφορία, αλλά σε υψηλότερες δόσεις μπορεί να είναι θανατηφόρα επειδή καταστέλλουν την αναπνοή. Η βαρβιτουρική εξάρτηση ήταν κοινή όταν τα φάρμακα ήταν εύκολα διαθέσιμα με συνταγή, αλλά αυτό έχει μειωθεί δραματικά καθώς άλλα φάρμακα τα αντικατέστησαν.
5. Νικοτίνη
Η νικοτίνη είναι το κύριο συστατικό εθιστικό του καπνού. Όταν κάποιος καπνίζει ένα τσιγάρο, η νικοτίνη απορροφάται ταχέως από τους πνεύμονες και παραδίδεται στον εγκέφαλο. Οι ειδικοί την χαρακτηρίζουν την 12η πιο εθιστική ουσία καθώς υπάρχουν λόγοι να πιστεύουν ότι η νικοτίνη είναι ένα πολύ ισχυρό εθιστικό ναρκωτικό.
