Οι καπνιστές κινδυνεύουν λιγότερο από τον COVID-19, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να εξουδετερώσει τον νέο κορωνοϊό και οι ρινικές πλύσεις με αλατόνερο μας προφυλάσσουν από τη λοίμωξη… Από τα επιστημονικά παράδοξα που ακολούθησαν το ξέσπασμα της πανδημίας, το εύρημα για το κάπνισμα ήταν το πλέον εντυπωσιακό: πώς γίνεται μια επιβλαβής για τους πνεύμονες συνήθεια να προφυλάσσει από έναν ιό που πλήττει το αναπνευστικό σύστημα;
Οι πρώτες αναφορές για ηπιότερη νόσηση σε νοσηλευόμενους καπνιστές ήρθαν από την Κίνα, με μελέτες από Ιταλία και Γαλλία έπειτα να προσυπογράφουν το περιώνυμο «παράδοξο του καπνιστή». Τα αμφιλεγόμενα ευρήματα κατέρριψε πρόσφατα μεγάλη βρετανική μελέτη, σύμφωνα με την οποία ο κίνδυνος νοσηλείας λόγω κορωνοϊού είναι 80% μεγαλύτερος για όσους καπνίζουν. Τι έκαναν λάθος οι επιστήμονες τότε;
Η επιστήμη δεν εξελίσσεται με θέσφατα παρά μέσα από μια αλληλουχία ανατροπών και επιβεβαιώσεων – και οι «υπερβολικοί ισχυρισμοί απαιτούν υπερβολή για την απόδειξή τους». Τη φράση του Αμερικανού αστροφυσικού και αστρονόμου Carl Sagan επικαλείται ο dr Mark Shrime, καθηγητής στο Βασιλικό Κολλέγιο Χειρουργών της Ιρλανδίας και λέκτορας Παγκόσμιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, για να εξηγήσει πώς το «καπνιστικό παράδοξο» αποτέλεσε ηχηρό παράδειγμα της αντίθεσης μεταξύ της αργής και πολύπλοκης διαδικασίας συγκέντρωσης ερευνητικών στοιχείων και αποδείξεων για το ασυνήθιστο έναντι της ταχείας και εύκολης υιοθέτησής του από το κοινό.
Ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τη βεβαιότητα σε έναν κόσμο που πορεύεται με πιθανότητες. Αν δεν την έχει, τη φτιάχνει. Οταν η έρευνα για την πανδημία απέδωσε πιθανές ωφέλιμες ιδιότητες στο επιβλαβές τσιγάρο, μεταφράστηκε υποσυνείδητα ως η βέβαιη ασπίδα κατά του κορωνοϊού. Μέχρι που η εμπειρία δύο χρόνων με τον ιό απέδειξε την αντίθετη σχέση.
Τελικά αποδείχθηκε ότι εκείνες οι πρώτες μελέτες για τα οφέλη του καπνού ήταν μικρές και στο στάδιο προδημοσίευσης.
