Λετυμπιώτης: «Εργαζόμαστε για μια λύση στη βάση των ψηφισμάτων των ΗΕ και σύμφωνη με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο»

lass="x_MsoNormal">Επιμνημόσυνο λόγο εκφώνησε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης στο μνημόσυνο των πέντε καρατομηθέντων της κοινότητας Γιόλου το 1821 και του Τιτουλάριου Επισκόπου Τριμυθούντος το πρωί της Κυριακής, 25 Μαΐου, 2025, Εκκλησία Χρυσελεούσας, Γιόλου. 

lass="x_MsoNormal">Μεταξύ άλλων ο κ. Λετυμπιώτης σημείωσε πως, «η επαρχία Πάφου μέτρησε συνολικά 23 νεκρούς εκείνη την περίοδο. Πολλοί σκοτώθηκαν επί τόπου. Άλλοι εξορίστηκαν. Πολλοί, όπως μαρτυρούν τα κατάστιχα της Εκκλησίας, έσπευσαν εθελοντικά να πολεμήσουν στην επαναστατημένη Ελλάδα. Δεν αναζήτησαν ούτε εύσημα ούτε υστεροφημία. Αναζήτησαν Ελευθερία. Και αυτό από μόνο του, αρκεί».

Αυτούσιος ο επιμνημόσυνος λόγος

lass="x_MsoNormal"> 

lass="x_MsoNormal">Η σημερινή μέρα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια τελετουργική υποχρέωση. Είναι μια βαθιά στιγμή ιστορικής αυτογνωσίας.  Μια ευκαιρία να σταθούμε με σεβασμό και περίσκεψη μπροστά σ’ εκείνους που δεν έζησαν για να τιμηθούν, αλλά θυσιάστηκαν για να τιμούμε εμείς σήμερα το όνομά τους, την πατρίδα τους, τη μνήμη τους.

lass="x_MsoNormal">Ξεκινώ με μια οφειλόμενη ομολογία, της ταπεινής αυτής εκδήλωσης και της επίγνωσης που πρέπει να μας καταλαμβάνει όταν αναφερόμαστε σε ήρωες και σε θυσίες.  Γιατί αυτές οι θυσίες και οι ήρωες μας αποτελούν τα θεμέλια που έχουμε χρέος να οικοδομούμε το παρόν και το μέλλον μας, να αντλούμε, να διδασκόμαστε, να έχουμε πυξίδα.

lass="x_MsoNormal">Και όπως είπε ο Κώστας Μόντης: 

lass="x_MsoNormal">«Όταν μιλάς για ήρωες, να προσέχεις.

lass="x_MsoNormal">Γιατί τα λόγια στάζουν αίμα.»

lass="x_MsoNormal">Εδώ, στη Γιόλου της Πάφου, σ’ ένα χωριό μικρό σε έκταση αλλά πελώριο σε ψυχή, γράφτηκε το προοίμιο της κυπριακής μαρτυρίας του 1821. Πέντε απλοί άνθρωποι, πέντε δικοί μας άνθρωποι –ο Πρωτόπαπας Γεώργιος, ο Παπα-Λοΐζος, ο Παπα-Αργυρός, ο Κωμοδρόμος Λοΐζος και ο Χρίστος ή Χριστοδουλής– αποκεφαλίστηκαν στις 25 Μαΐου του 1821 στη Λευκωσία.

lass="x_MsoNormal">Δεν κρατούσαν όπλα. Δεν ηγήθηκαν επαναστατικού σχεδίου. Κι όμως, πλήρωσαν με τη ζωή τους την αφοσίωση στην ταυτότητα τους, στην πίστη τους, στην ελληνική τους συνείδηση.

lass="x_MsoNormal">Το κλίμα στην Κύπρο, εκείνη την ταραγμένη άνοιξη του 1821, ήταν ήδη φορτισμένο. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄, φοβούμενος ότι η Επανάσταση θα διαχυθεί σε όλα τα εδάφη της Αυτοκρατορίας, διέταξε τον γενικό αφοπλισμό των Ελλήνων. Οι Σύροι στρατιώτες που στάλθηκαν στο νησί συμπεριφέρθηκαν με βαρβαρότητα, απαξίωση και απειλή.

lass="x_MsoNormal">Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, σε μια προσπάθεια να προστατεύσει το ποίμνιό του, παρότρυνε με εγκύκλιό του τον λαό να συμμορφωθεί «προς αποφυγήν των κακίστων». Αλλά ήταν ήδη αργά. Η απόφαση είχε παρθεί.

lass="x_MsoNormal">Υπό αυτό το κλίμα, οι πέντε Γιολίτες σύρθηκαν μακριά από το χωριό τους, οδηγήθηκαν στην πρωτεύουσα και εκτελέστηκαν χωρίς έλεος.

lass="x_MsoNormal">Η αναφορά στον Κώδικα της Μητροπόλεως Πάφου δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας:

lass="x_MsoNormal">«Αωκα Μαΐου κε’ ετελεύτησαν δια ξίφους ο μακαρία τη λήξει πρωτοπαπάς Γεώργιος και ο Παπαλοΐζος και ο παπα Αργυρός και Λοΐζος επίτροπος και Χρίστος εκ Κώμης Γιόλου. Κατά το ίδιον έτος ετμήθησαν τας κεφαλάς αυτών εν Λευκωσία».

lass="x_MsoNormal">Ήταν οι πρώτοι. Η θυσία τους προηγήθηκε ακόμη και της εκτέλεσης του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού στις 9 Ιουλίου. Προηγήθηκε της δημόσιας σφαγής των ηγετών της Εκκλησίας, της διασποράς του τρόμου, της στοχευμένης εκκαθάρισης κάθε εθνικής συνείδησης. Προηγήθηκε γιατί, χωρίς να το ξέρουν, χωρίς να το επιδιώξουν, στάθηκαν όρθιοι σ’ έναν τόπο που έμαθε να μην προσκυνά.

lass="x_MsoNormal">Η επαρχία Πάφου μέτρησε συνολικά 23 νεκρούς εκείνη την περίοδο. Πολλοί σκοτώθηκαν επί τόπου. Άλλοι εξορίστηκαν. Πολλοί, όπως μαρτυρούν τα κατάστιχα της Εκκλησίας, έσπευσαν εθελοντικά να πολεμήσουν στην επαναστατημένη Ελλάδα. Δεν αναζήτησαν ούτε εύσημα ούτε υστεροφημία. Αναζήτησαν Ελευθερία. Και αυτό από μόνο του, αρκεί.

lass="x_MsoNormal">Η Γιόλου λοιπόν δεν είναι απλώς ένα ακόμη χωριό της Πάφου. Είναι τόπος μνήμης, είναι σημείο αναφοράς, είναι κοιτίδα εθνικής αξιοπρέπειας. Οι πέντε της Γιόλου δεν είναι αριθμοί. Είναι η απόδειξη ότι το φρόνημα του Ελληνισμού ξεπερνά γεωγραφίες, υπερβαίνει πολιτικές, διαπερνά αιώνες.

lass="x_MsoNormal">Και ίσως, αν θέλουμε να δούμε βαθύτερα, η ίδια η επιλογή τους να μην αρνηθούν την πίστη, να μην αποκηρύξουν την ταυτότητά τους, να μην γίνουν υποταγμένοι, αποτελεί την πιο ηχηρή απάντηση σε όσα τότε και σήμερα επιχειρούν να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα, τη συνέχεια, την ανθεκτικότητα και το μεγαλείο του Κυπριακού Ελληνισμού.

lass="x_MsoNormal">Και όπως ο Κωστής Παλαμάς σημείωνε:

lass="x_MsoNormal">«Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα.

lass="x_MsoNormal">Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα.».

lass="x_MsoNormal">Και οι μάρτυρες που μνημονεύουμε σήμερα, με τη θυσία τους το απέδειξαν με τον πλέον εμφαντικό τρόπο, δεν έσκυψαν το κεφάλι. Και ας έπρεπε να πληρώσουν το τίμημα με τη ζωή τους.

lass="x_MsoNormal">Η μνήμη δεν διατηρείται μονάχα με την καταγραφή της θυσίας. Διατηρείται με το παράδειγμα.  Και αν οι πέντε Γιολίτες έδωσαν τη ζωή τους για να κρατηθεί αναμμένη η φλόγα του Ελληνισμού, ο Επίσκοπος Χρύσανθος προσέφερε το φως της διαρκούς πνευματικής παρουσίας και προσφοράς. Ήταν ένας άλλος τύπος ήρωα. Όχι του πεδίου της μάχης, αλλά του ήθους και της αγάπης προς την πατρίδα.

lass="x_MsoNormal">Γεννημένος και μεγαλωμένος στη Γιόλου, ο Χρύσανθος επέλεξε να αφιερώσει τη ζωή του στην Εκκλησία και την προσφορά. Βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο του Αγώνα του ’21, πιθανότατα για να αποφύγει τις διώξεις, τις οποίες ήδη είχε αρχίσει να βιώνει η κυπριακή Εκκλησία.

lass="x_MsoNormal">Δεν ξέχασε ποτέ τον τόπο του. Δεν αποκόπηκε. Αντίθετα, φρόντιζε για το χωριό του, επισκεπτόταν τη Γιόλου, βοηθούσε το σχολείο, την Εκκλησία, τους κατοίκους.

lass="x_MsoNormal">Το 1854, οι ίδιοι οι ενορίτες της περιοχής Καφατιανής ζήτησαν να τον έχουν ως ποιμένα.  Ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η Ιερά Σύνοδος ανταποκρίθηκαν: του απονεμήθηκε ο τίτλος του Τιτουλάριου Επισκόπου Τριμιθούντος. Ήταν μια τιμή, αλλά κυρίως ήταν επιβεβαίωση ότι η Εκκλησία τιμά εκείνους που τιμούν τον άνθρωπο.

lass="x_MsoNormal">Η πορεία του Επισκόπου Χρύσανθου είναι μια ήρεμη, υποδειγματική μαρτυρία χριστιανικού ήθους. Ζούσε με απλότητα, προσέφερε με ανιδιοτέλεια, πίστευε στη δύναμη της παιδείας. Κι όταν έφτασε το τέλος της ζωής του, φρόντισε ακόμη και τον θάνατό του να τον μετατρέψει σε προσφορά.

lass="x_MsoNormal">Με τη διαθήκη του, διέθεσε όλη του την περιουσία στο σχολείο και την Εκκλησία της Γιόλου, σε νοσοκομεία, σε ιδρύματα της εποχής.

lass="x_MsoNormal">Δεν άφησε τίποτα στον εαυτό του.

lass="x_MsoNormal">Άφησε τα πάντα στην πατρίδα του.

lass="x_MsoNormal">Αυτή η πράξη, σε μια εποχή που η φτώχεια, η ανάγκη και η ανασφάλεια κυριαρχούσαν, δεν ήταν αυτονόητη. Ήταν πολιτική πράξη. Ήταν πράξη ευθύνης. Ήταν πράξη απόλυτης εθνικής συνείδησης.

lass="x_MsoNormal">Ο Χρύσανθος δεν έκτισε παλάτια.  Έχτισε φλόγες στις καρδιές.  Γιατί η πατρίδα, όπως έγραψε ο Ιωάννης Πολέμης, «δεν είναι τα χώματα, δεν είναι οι πέτρες και τα σπίτια. Είναι η φλόγα που καίει στις καρδιές των ανθρώπων»

lass="x_MsoNormal">Σε μια εποχή όπως η σημερινή, όπου κυριαρχεί η αμφισβήτηση και η ηθική κρίση, το παράδειγμα του Χρύσανθου έρχεται να μας θυμίσει ότι ο πατριωτισμός δεν εκφράζεται μόνο στο μέτωπο. Εκφράζεται και στην καθημερινή στάση, στην ευθύνη για τον άλλο, στην αγάπη για την κοινότητα, στην έμπρακτη προσφορά.

lass="x_MsoNormal">Ο Χρύσανθος δεν άφησε απομνημονεύματα. Δεν ηγήθηκε μάχης. Δεν εκφώνησε πύρινους λόγους. Άφησε όμως ένα σπουδαιότερο ίχνος: το ίχνος της πράξης, της ευθύνης, της σιωπηρής δύναμης. Και γι’ αυτό σήμερα, δύο αιώνες μετά, τον μνημονεύουμε. Και τον παρουσιάζουμε ως πρότυπο στη νέα γενιά.

lass="x_MsoNormal">Και σε αυτό το σημείο, επιτρέψτε μου να σταθώ λίγο ακόμη. Γιατί ο Επίσκοπος Χρύσανθος μάς διδάσκει και κάτι άλλο: ότι η έννοια της πατρίδας δεν είναι έννοια γεωγραφική. Είναι έννοια υπαρξιακή. Μπορεί να είσαι μακριά, αλλά να ζεις για την πατρίδα σου. Μπορεί να είσαι ξενιτεμένος, αλλά η ψυχή σου να ανήκει εκεί που είναι οι ρίζες σου.  

lass="x_MsoNormal">Μπορεί να είσαι νεκρός αλλά η προσφορά σου παραμένει ζωντανή και δίνει ζωή.

lass="x_MsoNormal">Είναι χρέος μας να κάνουμε την προσφορά του πρότυπο. Όχι για να την εξιδανικεύσουμε. Αλλά για να την εντάξουμε στην καθημερινότητά μας. Στον I’m τρόπο που ζούμε, που εργαζόμαστε, που διδάσκουμε, που κυβερνούμε.

lass="x_MsoNormal">Η ιστορία του Χρύσανθου, μαζί με τη θυσία των πέντε Γιολιτών, αποτελούν ψηφίδες μιας ενιαίας εθνικής στάσης: την πράξη και τη θυσία, την προσφορά και το αίμα, την πίστη και την ευθύνη. Και αυτό την στάση ζωή οφείλουμε να την μεταδώσουμε. Να την διδάξουμε. Να το ενσωματώσουμε στην πολιτιστική μας αυτογνωσία.  Πρώτα όμως οφείλουμε να την αντιληφθούμε και να την υιοθετήσουμε εμείς οι ίδιοι.  Ο κάθε ένας και η κάθε μια από εμάς.

lass="x_MsoNormal">Μιλήσαμε για τους ήρωες. Αναφερθήκαμε στους πνευματικούς οδηγούς. Ας αναλογιστούμε τώρα το σήμερα. Ας μιλήσουμε για εμάς. Για το ποιοι είμαστε και πού βρισκόμαστε ως λαός και ως κράτος, δύο αιώνες μετά την Επανάσταση του 1821 και 51 χρόνια μετά την τραγωδία του 1974.

lass="x_MsoNormal">Η Κύπρος, η πατρίδα μας, παραμένει μια χώρα πληγωμένη. Μια χώρα που δεν έχει κλείσει τις πληγές της.  Ημικατεχόμενη. Με τον βορρά της βουβό. Με τις εκκλησίες της βεβηλωμένες. Με τα σχολεία της σιωπηλά. Με την Αμμόχωστο, τη Μόρφου, την Κερύνεια να περιμένουν επιστροφή.

lass="x_MsoNormal">Δεν είναι ρητορική αυτό. Είναι η πραγματικότητα. Είναι το πολιτικό και εθνικό περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να κινηθούμε και να απαντήσουμε στο πιο κρίσιμο ερώτημα: Τι κάνουμε; Πώς τιμούμε τους ήρωες μας στην πράξη;  Πρωτίστως όμως, πώς διασφαλίζουμε το μέλλον των παιδιών μας και των μελλοντικών γενιών;

lass="x_MsoNormal">Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την ηγεσία του κράτους, διακήρυξε με σαφήνεια πως το Κυπριακό είναι η υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα. Και αυτή δεν είναι απλώς πολιτική θέση. Είναι ηθική επιταγή. Είναι αναγνώριση του ότι δεν μπορούμε να υπάρξουμε ως φυσιολογικό ευρωπαϊκό κράτος, όσο το ένα τρίτο του νησιού μας τελεί υπό  κατοχή.

lass="x_MsoNormal">Για αυτό και ξεκίνησε αμέσως μια έντονη διπλωματική κινητικότητα.  Ο διορισμός Ειδικού Απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Κυπριακό.  Η στενή συνεργασία με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ και ο διορισμός της προσωπικής του απεσταλμένης.  Η συνεχής προβολή του ζητήματος στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια, στους διεθνείς οργανισμούς, στα πιο κρίσιμα κέντρα λήψης αποφάσεων.  

lass="x_MsoNormal">Αυτή η μεγάλη διπλωματική προσπάθεια γίνεται για να αρθεί το αδιέξοδο και να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία.  Στόχος μας η επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που έχουν διακοπεί.

lass="x_MsoNormal">Διότι γνωρίζουμε ότι χωρίς πρωτοβουλίες, χωρίς διαρκή διεκδίκηση, το άδικο κινδυνεύει να μετατραπεί σε κανονικότητα.  Και αυτό δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε. Ούτε ως Κυβέρνηση, ούτε ως πολίτες.

lass="x_MsoNormal">Εργαζόμαστε για μια λύση στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνη με το Ευρωπαϊκό κεκτημένο. Για ένα κράτος κανονικό, χωρίς αναχρονιστικές ξένες εγγυήσεις και παρεμβατικά δικαιώματα. Για μια Κύπρο ελεύθερη, ευρωπαϊκή, ειρηνική.

lass="x_MsoNormal">Αυτή η διεκδίκηση δεν είναι ανέφικτη. Έχει προκλήσεις.  Είναι δύσκολη. Είναι απαιτητική. Αλλά είναι δίκαιη. Και το δίκαιο, όταν υποστηρίζεται με επιχειρήματα, συνέπεια και θάρρος, δεν πεθαίνει. Αντίθετα, δικαιώνεται.

lass="x_MsoNormal">Και είναι εδώ, που οφείλουμε να επιστρέφουμε στους ήρωες.  Όχι ως αναφορά μνήμης.  Αλλά ως ζωντανά πρότυπα πολιτικής στάσης. Γιατί οι πέντε της Γιόλου, όπως και τόσοι άλλοι σε όλη την Κύπρο, δεν οραματίστηκαν αυτή την πατρίδα όταν θυσιάστηκαν. Θυσιάστηκαν γιατί οραματίστηκαν μια Κύπρο ελεύθερη, για να ζούμε με αξιοπρέπεια, με ευθύνη.

lass="x_MsoNormal">Το χρέος απέναντί τους δεν είναι να τους θυμόμαστε μία φορά τον χρόνο. Είναι να κάνουμε την ελευθερία τους καθημερινό μέτρο κρίσης των πράξεών μας. Να κάνουμε το όραμά τους οδηγό πολιτικής. Να μετατρέψουμε τη μνήμη τους σε σχέδιο εθνικής ανάτασης.

lass="x_MsoNormal">Ο Ελληνισμός είναι γεμάτος στιγμές μεγαλείου αλλά και στιγμές οδυνηρής αυτοϋπονόμευσης. Μια επανάσταση που γεννήθηκε για την ελευθερία, λίγο έλειψε να χαθεί στον διχασμό. Ένας λαός που γέννησε τον Κολοκοτρώνη, έφτασε να τον φυλακίσει. Ένας λαός που ύψωσε την Επανάσταση, κινδύνευσε να τη χάσει από το ίδιο του το χέρι.

lass="x_MsoNormal">Αυτή είναι η πιο πικρή αλήθεια: η Ιστορία μας μάς διδάσκει αλλά εμείς πολλές φορές ξεχνάμε. Ξεχνάμε ότι για να νικήσουμε, πρέπει να ενωθούμε. Ότι για να προχωρήσουμε, πρέπει να σεβόμαστε ο ένας τον άλλο. Ότι για να τιμήσουμε την Ιστορία μας, πρέπει πρώτα να σταθούμε αντάξιοι του πνεύματός της.

lass="x_MsoNormal">Το μεγάλο στοίχημα της εποχής μας δεν είναι μόνο η επιβίωση. Είναι η δικαίωση. Η δικαίωση ενός λαού που ποτέ δεν έπαψε να παλεύει. Που ποτέ δεν παραιτήθηκε από το όραμά του. Που ακόμη και στις πιο σκοτεινές ώρες, κράτησε το φως μέσα του.

lass="x_MsoNormal">Αυτό το φως το κρατούμε κι εμείς. Εδώ, σήμερα, στη Γιόλου. Και αν έχουμε χρέος έναντι του παρελθόντος, είναι να το μεταδώσουμε στο μέλλον.

lass="x_MsoNormal">Γιατί, όπως λέει και ο Παλαμάς:

lass="x_MsoNormal">«Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν, πέρασαν,

lass="x_MsoNormal">θα ’ρθουν, θα περάσουν.

lass="x_MsoNormal">Κριτές θα μας δικάσουν

lass="x_MsoNormal">οι αγέννητοι, οι νεκροί.»

lass="x_MsoNormal">Ας τους τιμήσουμε όχι μόνο με λόγια. Αλλά με πράξεις. Με ενότητα. Με σεβασμό. Με αποφασιστικότητα. Για να μπορέσουμε, μια μέρα, να παραδώσουμε την Κύπρο στα παιδιά μας όπως την ονειρεύτηκαν οι πέντε της Γιόλου.

lass="x_MsoNormal">Υποκλινόμαστε ευλαβικά στις θυσίες των ηρωικών νεκρών μας που γενναία διατήρησαν την πίστη στα ιδανικά.

lass="x_MsoNormal">Τιμή στη γη της Γιόλου που γέννησε, έθρεψε και έρανε με τα νάματα του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης, τούτα τα άξια τέκνα.

lass="x_MsoNormal">Αθάνατοι ήρωες ,

lass="x_MsoNormal">Τιμούμε και υποκλινόμαστε στη μεγάλη σας θυσία. Η μνήμη σας θα είναι αιώνια, όπως ασταμάτητος θα είναι και ο δικός μας αγώνας ως την τελική δικαίωση, ως τη δικαίωση της θυσίας σας.

lass="x_MsoNormal">Αιωνία κι αγέραστη ας είναι η φωτοβόλος μνήμη των ηρώων μας.