Η εν λόγω πρόταση υποβλήθηκε από την Πρόεδρο της επιτροπής, βουλευτή του ΑΚΕΛ, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, η οποία σημείωσε στις δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίας ότι η Επιτροπή θα αναμένει την προώθηση του νομοσχεδίου για την ανακουφιστική φροντίδα από την Κυβέρνηση μέχρι το τέλος του χρόνου, διαφορετικά θα προχωρήσει η ίδια στην κατάθεση της πρότασης νόμου στην Ολομέλεια του σώματος τον Ιανουάριο του 2026.
Στην εισαγωγική της τοποθέτηση, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι η συγκεκριμένη πρόταση νόμου κατατέθηκε το 2023, έχοντας προηγηθεί ανταλλαγή απόψεων με τους εμπλεκόμενους φορείς δύο φορές το 2022, ενώ ακολούθησε ημερίδα από τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και δημοσιογραφική διάσκεψη σχετικά με έρευνα που διεξήγαγε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Προσέθεσε ότι τον Μάιο του 2025 η Γαλλική εθνοσυνέλευση ενέκρινε το θέμα της ευθανασίας, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι προγραμματισμένη η τρίτη ανάγνωση σχετικού νομοσχεδίου, με τον νυν και τον τέως Πρωθυπουργό της χώρας να τοποθετούνται υπέρ.
Συμπλήρωσε ότι είναι υποχρέωση προς τους συμπολίτες μας να συζητηθεί το θέμα στην Επιτροπή, εξηγώντας πως η πρόταση περιλαμβάνει πολύ αυστηρές ασφαλιστικές δικλείδες, καθώς κανένας δεν μπορεί να πάρει την απόφαση για κάποιον άλλο, παρά μόνο ο ασθενής αν διαγνωστεί σε καταληκτικό στάδιο, ενώ ζητείται στη συνέχεια γνωμάτευση από ιατροσυμβούλιο και επιβεβαίωση πλήρους συνείδησης, δεν αφορά σε ανήλικα πρόσωπα και γίνεται ενημέρωση για ανακουφιστική φροντίδα.
Είπε επίσης πως το κυπριακό κράτος δεν κατάφερε να προσφέρει ανακουφιστική φροντίδα και πως η ανακουφιστική φροντίδα δεν αναιρεί το δικαίωμα επιλογής του τρόπου της «εξόδου».
«Συζητούμε την αναγνώριση δικαιώματος ενός ενήλικα με σώας τα φρένας να επιλέξει πώς θέλει να φύγει», σημείωσε σχετικά, προσθέτοντας ότι η πρόταση νόμου δεν υποχρεώνει κανένα γιατρό ή νοσηλευτή να προβεί σε αυτή την πράξη.
Στη δική της τοποθέτηση, η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, είπε ότι το κόμμα της τίθεται εναντίον της πρότασης νόμου γιατί θεωρεί ότι δεν κατοχυρώνεται όπως έπρεπε το συγκεκριμένο θέμα.
Πρόσθεσε πως υπάρχουν ακόμα πολλά βήματα πριν προχωρήσει η εν λόγω ρύθμιση, ενώ δεν υπάρχει ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την παροχή ανακουφιστικής φροντίδας. «Να επενδύσουμε σε αυτό το ζήτημα, απαραίτητη η καθολική εφαρμογή πριν συζήτηση για την ευθανασία», σημείωσε σχετικά.
«Δεν έχουμε εξαντλήσει όλες τις προσπάθειες για να προστατεύσουμε την ανθρώπινη ζωή, η ευθανασία χρήζει εξαντλητικής διαβούλευσης για τα αποτελέσματα της εφαρμογής της νομοθεσίας», επεσήμανε περαιτέρω.
Εξέφρασε επίσης τον προβληματισμό της για την ευθύνη που, όπως είπε, μεταφέρεται στο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, ενώ διερωτήθηκε τι θα γίνει σε περίπτωση που αλλάξει γνώμη ο ασθενής.
Τόνισε επίσης πως τα κίνητρα δεν θα πρέπει να αφήνουν περιθώριο διεύρυνσης της νομοθεσίας, προσθέτοντας πως αφήνονται κενά ως προς τα κριτήρια και πως ο νόμος θα πρέπει να επανεξεταστεί σε βάθος χρόνου όταν μελετηθούν και διασαφηνιστούν τα μέτρα ανακουφιστικής φροντίδας.
Απαντώντας, η κ. Χαραλαμπίδου επανέλαβε ότι υπάρχουν αυστηρότατες ασφαλιστικές δικλείδες και τόνισε ότι δεν μπορεί να μην αναγνωρίζεται το δικαίωμα επιλογής σε μορφωμένους και καταρτισμένους ανθρώπους.
Κατηγόρησε επίσης τον ΔΗΣΥ σχετικά με το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα, ότι είχε 10 χρόνια να παρουσιάσει το νομοσχέδιο ως Κυβέρνηση και δεν το έπραξε.
Από την πλευρά του, ο βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρίστος Σενέκης, είπε ότι δεν μπορούν να αγνοηθούν οι εισηγήσεις των εμπλεκόμενων φορέων και ότι θα πρέπει να προηγηθεί η θεσμοθέτηση της ανακουφιστικής φροντίδας.
Εξέφρασε επίσης τη θέση του κόμματος ότι θα πρέπει να γίνει πρώτα διαβούλευση μεταξύ της ιατρικής και της νομικής κοινότητας για το πλαίσιο του δικαιώματος της ζωής, στο οποίο θα πρέπει να συμμετέχει θεσμικά και το κίνημα των ασθενών.
Σχετικά με την έρευνα της Επιτροπής Βιοηθικής, ζήτησε στοιχεία ανάλυσης δείγματος για τους συμμετέχοντες για να κατανοηθεί το τι θέλει ένας άνθρωπος όταν βρεθεί σε αυτή τη θέση.
Η ανεξάρτητη βουλευτής, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είπε με τη σειρά της το βασικό στοιχείο της πρότασης είναι το δικαίωμα της επιλογής, προσθέτοντας πως η «έξοδος» του καθενός είναι αυστηρά προσωπικό θέμα.
Συμφώνησε επίσης με την άποψη ότι το κράτος δεν φρόντισε για την ανακουφιστική φροντίδα, ενώ χαρακτήρισε ως θεμελιώδες το ζήτημα της αξιοπρέπειας, προσθέτοντας ότι πρέπει να διασφαλιστεί ότι δεν υπάρχει καμία εκμετάλλευση.
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Κουκουμάς, συμπλήρωσε ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι άνοιξε ο διάλογος, ζητώντας αυτός να προχωρήσει και να καταλήξει, παραμένοντας αχρωμάτιστος και ορθολογικός.
Είπε επίσης ότι το κόμμα θα καθορίσει τη θέση του το προσεχές διάστημα με βασικά κριτήρια τα επιστημονικά ευρήματα, προσθέτοντας ακόμη ότι είναι σημαντικό το ότι άνοιξε η συζήτηση για την ανακουφιστική φροντίδα.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Θέλμα Προδρομίδου, είπε ότι προκύπτουν πολλαπλά νομικά ζητήματα, κατά συνέπεια η ΝΥ θα χρειαστεί χρόνο για πιο συγκεκριμένες τοποθετήσεις έπειτα από εσωτερικό συντονισμό και διαβούλευση.
Η εκπρόσωπος των Ιατρικών Υπηρεσιών, Μαριλένα Αθανασίου, είπε πως θέση του Υπουργείου Υγείας είναι να προηγηθεί ο νόμος για την ανακουφιστική φροντίδα που θα κατατεθεί σύντομα στο Υπουργικό Συμβούλιο, προσθέτοντας πως έχει περάσει από νομοτεχνικό έλεγχο και έχει ολοκληρωθεί η διαβούλευση.
Η εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Νάγια Χριστοδούλου, είπε πως θα τοποθετηθούν με υπόμνημα και θα συμμετέχουν στη συζήτηση που θα λάβει χώρα στις επόμενες συνεδρίες.
Εκ μέρους της Εθνικής Επιτροπή Βιοηθικής, ο Μάριος Καριόλου εξέφρασε τη θέση ότι πριν από τη νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να προηγηθεί η θεσμική διασφάλιση πρόσβασης όλων των πολιτών στην ανακουφιστική φροντίδα.
Εκπροσωπώντας την Εκκλησία της Κύπρου, ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Χριστοδούλου, μετέφερε τους φόβους της εκκλησίας για περιπτώσεις κατάχρησης και εξέφρασε τη σαφή, όπως είπε, θέση της κατά της ευθανασίας, καθώς «κανείς δεν μπορεί να επιφέρει θεληματικά τον θάνατο»
Οι εκπρόσωποι του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου είπαν ότι έγινε διάλογος με τους εμπλεκόμενους φορείς για πολλές πτυχές του ζητήματος, καταλήγοντας ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί το δικαίωμα του ανθρώπου στην ανακουφιστική και παρηγορητική φροντίδα, ενώ ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Νικόλας Τσαρδελλής, είπε ότι απαιτούνται αυστηρά πρωτόκολλα και προϋποθέσεις, με το μεγαλύτερο ερώτημα να αφορά, όπως είπε, στο κατά πόσο έχουμε εμπιστοσύνη ότι οι εμπλεκόμενοι θεσμοί και υπηρεσίες θα λειτουργούν με επαγγελματισμό για να αποφεύγονται οι καταχρήσεις.
Το μέλος της κίνησης υπέρ της ευθανασίας και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Γιώργος Παυλίδης, είπε πως συζητούμε το δικαίωμα στην αξιοπρεπή διαβίωση και όχι την κατοχύρωση της αυτοκτονίας, προσθέτοντας ότι στόχος είναι η κατοχύρωση και όχι η επιβολή του δικαιώματος και πως η πολιτεία οφείλει να δώσει στον ασθενή το δικαίωμα διαχείρισης του σώματός του.
Ο εκπρόσωπος του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων είπε πως δεν υπάρχει ενιαία στάση επί του θέματος σε παγκόσμιο επίπεδο, προσθέτοντας ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να επενεργούν αρνητικά στην απόφαση του ασθενούς και ζήτησε να διασαφηνιστούν τα ψυχομετρικά εργαλεία στο κανονιστικό πλαίσιο για την αξιολόγηση των περιπτώσεων.
Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου και του Αντικαρκινικού Συνδέσμου Κύπρου, ο Μάριος Κουλούμας χαρακτήρισε πολύ πρόωρη τη συζήτηση όταν υπάρχει άγνοια για το περιβάλλον των ασθενών.
Συμπλήρωσε πως πρέπει να υπάρχει καθολική και ολοκληρωμένη ανακουφιστική φροντίδα από την πρώτη στιγμή που ένας ασθενής διαγιγνώσκεται με ένα χρόνιο νόσημα, προσθέτοντας ότι επί του παρόντος ανακουφιστική φροντίδα προσφέρεται από τον Αντικαρκινικό Σύνδεσμο και τον ΠΑΣΥΚΑΦ σε όλες τις πόλεις της Κύπρου.
Διατύπωσε επίσης τη θέση ότι θα πρέπει η Κυβέρνηση να πάρει πρωτοβουλία και να έρθει με νομοσχέδιο μετά από διάλογο.
«Δεν μπορούμε για μερικές περιπτώσεις να θεσμοθετήσουμε μία επιλογή που θα οδηγήσει πολλούς ασθενείς στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία ελλείψει άλλων επιλογών», σημείωσε σχετικά, προσθέτοντας ότι η Κύπρος έχει ιδιαιτερότητες λόγω αρχών, πολιτισμού και θρησκείας που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη.
Στις δηλώσεις της μετά το τέλος της συνεδρίας, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι η συγκεκριμένη πρόταση συζητήθηκε δύο φορές, αρχικά ως αυτεπάγγελτο θέμα, στις 24 Ιανουαρίου και 9 Μαΐου 2022, με στενό συνεργάτη σε αυτή την πορεία την Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου, η οποία, όπως είπε, εξέδωσε θετική νομική γνώμη για την ευθανασία το 2022 και παρουσίασε επίσης και σχετική δημοσκόπηση που έδειξε ότι έξι στους δέκα Κύπριους τάσσονταν υπέρ.
«Η πρόταση νόμου έχει εξαιρετικά αυστηρές δικλείδες. Δηλαδή, πέραν του ότι ο ασθενής βρίσκεται αντιμέτωπος με μια καταληκτική διάγνωση, θα πρέπει να περάσει στη συνέχεια από άλλο ιατροσυμβούλιο, που ορίζει η πρόταση νόμου προκειμένου να επιβεβαιωθεί η αρχική διάγνωση, στη συνέχεια από ψυχολόγους, ψυχιάτρους, τους οποίους επίσης ορίζει ο νόμος για να διαπιστωθεί η ψυχολογική του κατάσταση. Να τονίσω ότι δεν πρόκειται για μια επιλογή μεταξύ ζωής και θανάτου, αλλά για περιπτώσεις όπου ο θάνατος είναι μονόδρομος και σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνουμε αυτή την επιλογή σε έναν ασθενή», σημείωσε σχετικά, προσθέτοντας ότι η πρόταση νόμου δεν αφορά σε ανήλικα πρόσωπα και ότι την απόφαση τη λαμβάνει μόνος του ο ασθενής.
Συμπλήρωσε ότι η τάση διεθνώς είναι η έγκριση σχετικών προτάσεων νόμου, αναφέροντας ενδεικτικά πρόσφατη απόφαση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, καθώς και έγκριση νομοσχεδίου από το αυστριακό κοινοβούλιο έπειτα από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για υπόθεση προσφυγής πολίτη.
«Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει ξεκάθαρη θέση ότι ένα κράτος μέλος δικαιούται να νομοθετήσει με βάση ειδικές συνθήκες. Δεν είναι υποχρεωμένο, αλλά έχει κάθε δικαίωμα να το πράξει», υπογράμμισε.
Αναφερόμενη επίσης στην ανακουφιστική φροντίδα, η κ. Χαραλαμπίδου είπε ότι δεν αναιρεί όσα αναφέρονται στην πρόταση νόμου, αλλά τα συμπληρώνει, προσθέτοντας ότι στην πρόταση νόμου περιλαμβάνεται πρόνοια με βάση την οποία ο ασθενής πρέπει να ενημερωθεί για την ανακουφιστική φροντίδα.
«Σήμερα το Υπουργείο Υγείας ενημέρωσε ότι θα κατατεθεί νομοσχέδιο είτε αυτή την Τετάρτη, είτε την επόμενη Τετάρτη στο Υπουργικό Συμβούλιο. Ζητήσαμε με γραπτή επιστολή να μας δώσουν χρονοδιαγράμματα, προϋπολογισμούς, τους κανονισμούς, πότε θα τους καταθέσουν και αυτό στο οποίο συμφωνήσαμε είναι ότι θα ξεκινήσουμε την κατ’ άρθρο συζήτηση για τη συγκεκριμένη πρόταση νόμου, θα είμαστε έτοιμοι και αν μέχρι τον Δεκέμβριο, που θα ψηφιστούν οι προϋπολογισμοί δεν δούμε να γίνονται αποφασιστικά βήματα από πλευράς Κυβέρνησης, θα προωθηθεί το νομοσχέδιο στην Ολομέλεια και να αναλάβει ο καθένας τις πολιτικές του ευθύνες σε σχέση με την πρόταση νόμου για τον ιατρικώς υποβοηθούμενο τερματισμό της ζωής», σημείωσε σχετικά.
«Μην ξεχνάτε ότι έχουμε νομοσχέδια στη Βουλή που εγκρίθηκαν και περιμένουμε 8 χρόνια τους κανονισμούς, συνεπώς το να περάσει ένα νομοσχέδιο δεν είναι επαρκές. Μετά υπάρχει μια κοστολόγηση ενός τέτοιου σχεδίου, θα περιλαμβάνεται στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης τον Δεκέμβρη του 2026; Αυτά δεν είναι θέματα για πολιτική εκμετάλλευση ή θέματα που πρέπει να αποφεύγουμε γιατί θα έχουμε πολιτικό κόστος. Αντιλαμβάνομαι ότι πολλά κόμματα μπορεί να λειτουργήσουν στη βάση της ποιότητας των μελών τους και να μην θέλουν να αναλάβουν τον πολιτικό κόστος αν έχουν ψηφοφόρους, που είναι πολλοί συντηρητικοί και φοβούνται να μην τους χάσουν, αλλά σε τέτοια ζητήματα πρέπει γνώμονας και κεντρικός άξονας να είναι οι ασθενείς και τίποτα πέραν των ασθενών και αυτών που βιώνουν έναν προσωπικό δράμα», κατέληξε.
Στις δικές της δηλώσεις, η κ. Σούπερμαν είπε ότι ο ΔΗΣΥ της τάσσεται εναντίον της πρότασης νόμου της κ. Χαραλαμπίδου για την ευθανασία, από τη στιγμή που, όπως ανέφερε, στην Κύπρο δεν έχει ακόμα θεσμοθετηθεί και αναπτυχθεί η ανακουφιστική φροντίδα, «η οποία όχι μόνο βοηθά στην απάμβλυνση των πόνων του ασθενή αλλά και στην αξιοπρεπή διαβίωση τόσο του ιδίου όσο και της οικογένειάς του», προσθέτοντας ότι προς επιτάχυνση των διαδικασιών έχει εγγραφεί το εν λόγω θέμα στην Επιτροπή Υγείας.
«Οι ασθενείς που βρίσκονται στο τελικό στάδιο της ζωής τους και υποφέρουν προφανώς δεν θέλουν να πεθάνουν αλλά θέλουν να σταματήσουν να υποφέρουν. Η ευθανασία είναι ένα κεφαλαιώδες ζήτημα αφού ανατρέπει εξ ολοκλήρου τη φιλοσοφία της ζωής. Πρόκειται για ένα θέμα, το οποίο χρήζει εξαντλητικής διαβούλευσης, διαλόγου, εμπεριστατωμένης έρευνας και μελέτης, όχι μόνο για τον αριθμό των χωρών που την εφαρμόζουν αλλά και για τα αποτελέσματα. Ως εκ τούτου τον πρώτο λόγο θα πρέπει να τον έχει η Κυβέρνηση και όχι μια πρόταση νόμου», σημείωσε.
«Η συγκεκριμένη πρόταση εναποθέτει την ευθύνη στο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση την ακεραιότητα του ιατρικού επαγγέλματος. Τα κριτήρια, που τίθενται ως καθοριστικοί παράγοντες για τη διενέργεια της ευθανασίας, δηλαδή το προσδόκιμο ζωής και η δυσφορία, δεν είναι ούτε μετρήσιμα ούτε αντικειμενικά, αφήνοντας έτσι ανοικτό το ενδεχόμενο μελλοντικής διεύρυνσης της νομοθεσίας. Όπως ακριβώς έγινε και στο εξωτερικό συμπεριλαμβάνοντας στους δυνητικούς αποδέκτες της θανατηφόρας ένεσης τους ανήλικους, τα πρόσωπα με ψυχικές διαταραχές, τα άτομα με άνοια και άλλες ομάδες. Πιστεύουμε στη ρήση “θα κάνουμε ό,τι μπορούμε όχι μόνο για να σε βοηθήσουμε να πεθάνεις ειρηνικά αλλά για να ζήσεις μέχρι να πεθάνεις”», επεσήμανε επί του θέματος.
Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την κριτική της κ. Χαραλαμπίδου προς τον ΔΗΣΥ ότι για 10 χρόνια ως Κυβέρνηση δεν προώθησε το νομοσχέδιο για την ανακουφιστική φροντίδα, η κ. Σούπερμαν είπε ότι πράγματι το εν λόγω νομοσχέδιο βρισκόταν υπό νομοτεχνικό έλεγχο για αρκετό καιρό, χαρακτήρισε ωστόσο την αναφορά της προέδρου της επιτροπής ως «άτοπη και άκαιρη».
«Σκοπός μας είναι όντως να εφαρμόσουμε τα ζητήματα, που αφορούν στην ανακουφιστική φροντίδα και νομίζω δεν έχει θέση τώρα να συζητούμε το ποιος έκανε ή δεν έκανε κάτι. Δεν είναι η λύση σήμερα να ερχόμαστε με μια πρόταση νόμου, η οποία θα διευθετεί αυτό το ζήτημα, σημασία έχει να συνεργαστούμε όλοι μαζί για το καλό των ασθενών και του κόσμου», κατέληξε.
ΠΗΓΗ: ΚΥΠΕ
