Παρακολουθείτε βίντεο «στο γρήγορο»; Δείτε τι προκαλεί το «ψηφιακό ράλι» στον εγκέφαλο

Στο διαδίκτυο, αυτό είναι κάτι παραπάνω από εμφανές: Είτε πρόκειται για podcasts, ηχητικά βιβλία ή διαλέξεις σε βίντεο, πολλοί από εμάς έχουμε συνηθίσει πλέον να καταναλώνουμε πληροφορίες σε επιταχυνόμενες ταχύτητες αναπαραγωγής. Οι νεότερες γενιές, μάλιστα, μπορεί ακόμη και να μαθαίνουν εξαρχής να καταναλώνουν στο ψηφιακό περιεχόμενο «στο γρήγορο». Ενδεικτική είναι μια έρευνα σε φοιτητές στην Καλιφόρνια, σύμφωνα με την οποία το 89% των συμμετεχόντων αυξάνει την ταχύτητα των διαδικτυακών διαλέξεων – δήλωση που αποκαλύπτει πόσο διαδεδομένη είναι η τάση.

Η γοητεία της ταχύτητας

Σύμφωνα με τον Marcus Pearce, καθηγητή Γνωστικής Επιστήμης στο Queen Mary University of London, υπάρχουν σαφή οφέλη από την παρακολούθηση ή την ακρόαση σε υψηλότερες ταχύτητες. Όπως εξηγεί σε άρθρο του στο The Conversation, η ταχύτερη κατανάλωση περιεχομένου σημαίνει ότι μπορείτε να απορροφήσετε περισσότερα σε λιγότερο χρόνο ή να επανεξετάσετε το ίδιο υλικό πολλές φορές. Σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, αυτό θα μπορούσε να απελευθερώσει χρόνο για δραστηριότητες όπως τεστ εξάσκησης, επανάληψη ή βαθύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο.

Ορισμένοι υποστηρίζουν, ακόμη, ότι η αύξηση της ταχύτητας αναπαραγωγής κρατά το μυαλό απασχολημένο και μειώνει τον κίνδυνο απόσπασης της προσοχής. Ο εκτιμώμενος αντίκτυπος στη μνήμη και την κατανόηση, ωστόσο, εγείρει ανησυχίες.

Πώς η ταχύτητα επηρεάζει τη μνήμη

Οι ερευνητές περιγράφουν τρεις βασικές φάσεις επεξεργασίας των πληροφοριών στον εγκέφαλο:

• κωδικοποίηση,
• αποθήκευση και
• ανάκτηση.

Κατά την κωδικοποίηση, ο εγκέφαλος αποκρυπτογραφεί τη ροή της ομιλίας – εξάγει τις λέξεις, τις ερμηνεύει και αποδίδει νόημα. Αυτό απαιτεί γνωστική προσπάθεια. Ο μέσος άνθρωπος χρησιμοποιεί περίπου 150 λέξεις το λεπτό. Ο εγκέφαλος, ωστόσο, μπορεί να συμβαδίσει με ταχύτητες έως και 300-450 λέξεων ανά λεπτό. Η κατανόηση, όμως, δεν ισοδυναμεί πάντα με συγκράτηση πληροφοριών.

Οι πληροφορίες εισέρχονται πρώτα στη μνήμη εργασίας, μια προσωρινή «αποθήκη» με περιορισμένη χωρητικότητα. Εκεί, προετοιμάζονται για τη μεταφορά στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Ωστόσο, όταν το περιεχόμενο εισέρχεται πολύ γρήγορα, η μνήμη εργασίας μπορεί να υπερφορτωθεί. Αυτή η «γνωστική υπερφόρτωση» οδηγεί σε διακοπή της επεξεργασίας και απώλεια πληροφοριών.

Οι έρευνες σχετικά με την ταχύτητα και τη μάθηση

Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση σε 24 μελέτες συνέκρινε τον τρόπο με τον οποίο η ταχύτητα αναπαραγωγής βίντεο επηρέασε την ανάκληση. Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά: Ενώ η αναπαραγωγή με ταχύτητα έως και 1,5x είχε ελάχιστο αντίκτυπο στην απόδοση, οι ταχύτητες πάνω από 2x άρχισαν να παρουσιάζουν μέτριες έως σημαντικά αρνητικές επιπτώσεις. Για παράδειγμα, εάν οι μαθητές σημείωναν κατά μέσο όρο 75% σε ένα τεστ με κανονική ταχύτητα, η παρακολούθηση με ταχύτητα 1,5x μπορεί να μείωνε τη βαθμολογία κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ σε ταχύτητα 2,5x, η μέση βαθμολογία μειώθηκε κατά περίπου 17 μονάδες.

Ο ρόλος της ηλικίας

Μία άλλη μελέτη εξέτασε τις διαφορές που σχετίζονται με την ηλικία, διαπιστώνοντας ότι οι ηλικιωμένοι (61-94 ετών) επηρεάζονταν πιο αρνητικά από τις αυξημένες ταχύτητες αναπαραγωγής απ’ ό,τι οι νεότεροι (ηλικίας 18-36 ετών). Αυτό υποδηλώνει ότι οι αλλαγές στην ικανότητα μνήμης λόγω ηλικίας καθιστούν τα ηλικιωμένα άτομα πιο ευάλωτα στις γνωστικές απαιτήσεις του ταχύτερου περιεχομένου.

Αναπάντητα ερωτήματα

Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της συχνής κατανάλωσης περιεχομένου υψηλής ταχύτητας παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητες. Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις ότι η ταχύτερη αναπαραγωγή είναι λιγότερο ευχάριστη, γεγονός που θα μπορούσε να μειώσει τα κίνητρα και τη δέσμευση με την πάροδο του χρόνου. Αν η μάθηση γίνει αγγαρεία, ακόμη και ο χρόνος που εξοικονομείται μπορεί να μην αντισταθμίσει την έλλειψη ενθουσιασμού.

Συμπερασματικά, ενώ η επιτάχυνση του οπτικού και ακουστικού ψηφιακού περιεχομένου προσφέρει βραχυπρόθεσμα πλεονεκτήματα, ιδίως σε πολυάσχολα προγράμματα ή ακαδημαϊκά περιβάλλοντα, έχει και αρνητικές όψεις. Καθώς η επιστήμη εξακολουθεί να μελετά τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, ο τρόπος με τον οποίο προσαρμόζεται στις αλλαγές θα γίνει πιο ξεκάθαρος στο μέλλον, δίνοντας ενδεχομένως πολύτιμες πληροφορίες για το ποια ενδεχομένως είναι η βέλτιστη ισορροπία μεταξύ ταχύτητας, κατανόησης και απόλαυσης.

Μέχρι τότε, αξίζει να σκεφτείτε ότι το γρηγορότερο δεν είναι πάντα καλύτερο. Μερικές φορές, το να δίνετε στον εγκέφαλό σας το χρόνο που χρειάζεται για να απορροφήσει τις πληροφορίες μπορεί να είναι η πιο έξυπνη στρατηγική από όλες.

ΠΗΓΗ: ygeiamou.gr