Το αποτέλεσμα των εκλογών, που ανέδειξε τον Ερχιουρμάν με 62,76% έναντι 35,81% του Ερσίν Τατάρ, θεωρείται σημείο καμπής. Ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης διαφοροποιείται από τη ρητορική των «δύο κρατών» και επαναφέρει, έστω έμμεσα, το πλαίσιο της ομοσπονδιακής προσέγγισης. Ωστόσο, η πραγματικότητα στο νησί εξακολουθεί να αποτυπώνει μια de facto κατάσταση κατοχής και διαχωρισμού, αποτέλεσμα της εισβολής του 1974.
Η διχοτόμηση στην Κύπρο έχει δύο διαστάσεις: τη de facto και τη de jure. Οι όροι, αν και λατινικοί, αποτυπώνουν την ουσία του κυπριακού προβλήματος.
Το de facto σημαίνει «εκ των πραγμάτων». Είναι η κατάσταση που υπάρχει επί του εδάφους, ανεξάρτητα από το τι προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Στην Κύπρο, η de facto κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά την παράνομη τουρκική στρατιωτική εισβολή του 1974 οδήγησε σε έναν συνεχιζόμενο γεωγραφικό και διοικητικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων.
Αντίθετα, το de jure σημαίνει «δια νόμου». Είναι η νομική, επίσημη αναγνώριση μιας κατάστασης.
Αν σε μια θεωρητική εξέλιξη αναγνωριστούν δύο κράτη, τότε η σημερινή παράνομη κατοχική πραγματικότητα θα μετατρεπόταν σε de jure διχοτόμηση, δηλαδή σε νομικά κατοχυρωμένο και διεθνώς αποδεκτό διαχωρισμό.
Μέχρι σήμερα, μόνο η Τουρκία αναγνωρίζει το ψευδοκράτος. Μια ενδεχόμενη συμφωνία «δύο κρατών», που απορρίπτεται από τη Λευκωσία και τη διεθνή κοινότητα, θα σήμαινε νομιμοποίηση του παράνομου διαχωρισμού και μετατροπή του σε de jure διχοτόμηση.
Η εκλογή Ερχιουρμάν λειτουργεί, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, ως ανασχετικός παράγοντας απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο. Ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης αντιτάχθηκε προεκλογικά στη λύση δύο κρατών και άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να συζητήσει ένα μοντέλο “χαλαρής ομοσπονδίας”, χωρίς να απορρίπτει τον διάλογο.
Η στάση του αυτή διαφοροποιείται αισθητά από τη γραμμή του Ερσίν Τατάρ, που ταυτίστηκε πλήρως με την Άγκυρα και προώθησε το αφήγημα της «κυριαρχικής ισότητας» και της οριστικής διχοτόμησης.
Αν και ο Ερχιουρμάν δεν διαθέτει πλήρη πολιτική αυτονομία, καθώς κάθε πρωτοβουλία θα χρειαστεί συνεννόηση με την Τουρκία, η παρουσία ενός μετριοπαθούς ηγέτη στα κατεχόμενα δημιουργεί ένα φρένο στην πιθανότητα νομικής παγίωσης της σημερινής κατοχικής κατάστασης.
Σχεδόν μισό αιώνα μετά το 1974, η Κύπρος ζει μια πραγματικότητα de facto διαχωρισμού που επιβλήθηκε από την παράνομη κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού. Διαφορετικά καθεστώτα, θεσμοί και κοινωνικές συνθήκες συνυπάρχουν χωρίς νομική ισοτιμία, ενώ διεθνώς αναγνωρίζεται μία και μόνη Κυπριακή Δημοκρατία.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αυτή η παράνομη κατάσταση θα παραμείνει ως έχει ή αν, μέσα από την αδράνεια και την πολιτική κόπωση, θα παγιωθεί και de jure.
Η εκλογή Ερχιουρμάν δεν ανατρέπει ριζικά τα δεδομένα, αλλά απομακρύνει το σενάριο μιας άμεσης νομικής διχοτόμησης. Όπως σημειώσε και ο Διεθνολόγος Χαράλαμπος Χρυσοστόμου στο «Τ» «η παρουσία ενός ηγέτη που δεν στηρίζει τη λύση των δύο κρατών» δεν λύνει το Κυπριακό, αλλά αποτρέπει την οριστική του νομιμοποίηση.
Η Κύπρος εξακολουθεί να ζει υπό μια κατάσταση κατοχής που έχει επιβάλει de facto διχοτόμηση.
Η πρόκληση για τις δύο κοινότητες και τη διεθνή διπλωματία είναι να αποτρέψουν τη μετατροπή αυτής της παράνομης πραγματικότητας σε νομικά αναγνωρισμένο διαχωρισμό.
Η εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν ανοίγει ένα μικρό παράθυρο ελπίδας, όχι γιατί φέρνει άμεση λύση, αλλά γιατί φρενάρει τη νομιμοποίηση μιας διχοτόμησης που γεννήθηκε από την εισβολή.
Το αν αυτό το παράθυρο θα μείνει ανοιχτό ή θα κλείσει από την αδράνεια θα κρίνει αν η Κύπρος θα μπορέσει να υπερβεί τη σημερινή de facto κατοχική πραγματικότητα ή αν αυτή θα μετατραπεί σε de jure διχοτόμηση.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Σε μια συνέντευξη γεμάτη συναίσθημα, αλήθεια και ανθρωπιά, ο Ευρωβουλευτής Λουκάς Φουρλάς ανοίγει την καρδιά του στο ThemaOnline.
