ΠτΔ: Στόχος η Κύπρος να μπορεί να καλύψει το 100% των αναγκών ύδρευσης ως το 2028

Αυτούσιος ο χαιρετισμός:

«Είναι με ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχουμε μαζί με τον Υπουργό Εσωτερικών στη σημερινή εκδήλωση, για να εγκαινιάσουμε ένα έργο ουσίας και προοπτικής –τις νέες υδατοδεξαμενές του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης Λάρνακας, εδώ στα Κλαυδιά. Πρόκειται για ένα έργο υποδομής όχι μόνο τοπικής σημασίας, αλλά και με εθνική σημασία, έναν κρίσιμο πυλώνα υποστήριξης της υδροδότησης της Επαρχίας Λάρνακας, που, ανάμεσα σε πολλά άλλα, αντανακλά και την αποφασιστικότητα της Πολιτείας να επενδύει σε υποδομές που πρωτίστως υπηρετούν τον άνθρωπο, την ασφάλεια και την ανάπτυξη.

Με χωρητικότητα πέραν των δέκα χιλιάδων κυβικών μέτρων, οι νέες δεξαμενές ενισχύουν ουσιαστικά τη δυνατότητα αποθήκευσης και παροχής νερού, διασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες των πολιτών θα καλύπτονται αδιάλειπτα, αξιόπιστα και με ποιοτικό τρόπο.

Η κατασκευή τους λοιπόν αποτελεί έργο στρατηγικής σημασίας, όχι μόνο για την Επαρχία Λάρνακας, αλλά και για ολόκληρη την Κύπρο, καθώς εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των δράσεων για υδατική ασφάλεια και ανθεκτικότητα απέναντι στις πολυεπίπεδες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, που όλο και αυξάνονται περισσότερο.

Φίλες και Φίλοι,

Να μου επιτρέψετε να αναφέρω ότι η χώρα μας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης –ως ένα νησιωτικό κράτος της Μεσογείου– βρίσκεται σε ένα θερμοκρασιακό «hotspot», ένα πολύ δύσκολο σημείο σε σχέση με τις θερμοκρασίες, αποτελώντας μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές του πλανήτη απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τα σχετικά κλιματικά μοντέλα, ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας στην περιοχή μας, για να σας δώσω ένα παράδειγμα, είναι έως και διπλάσιος από ό,τι ισχύει για άλλες περιοχές του πλανήτη, ενώ την ίδια στιγμή, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, η μέση ετήσια βροχόπτωση έχει δυστυχώς μειωθεί κατά περίπου 10-15% σε σχέση με τον 20ό αιώνα, ενώ οι περίοδοι ξηρασίας γίνονται πιο συχνές και παρατεταμένες, με εναλλαγές ακραίων ξηρασιών. Σε αυτό το πλαίσιο, τα έτη με αυξημένες βροχοπτώσεις είναι πλέον λιγότερο συχνά, γεγονός που συνδέεται και με την κατάσταση πραγμάτων που προανέφερα εδώ στην περιοχή μας. Το υδρολογικό έτος 2024-25, με συνολική βροχόπτωση στη χώρα μας στο περίπου 65% του κανονικού, συγκαταλέγεται στα πιο ξηρά έτη από το 1902 και είναι το 8o χειρότερο έτος μετρήσεων στην ιστορία της χώρας μας.

Και αυτή, κυρίες και κύριοι, είναι η διάγνωση. Η διάγνωση, η οποία είναι πολύ σημαντική, αλλά λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα ως έχουν διαμορφωθεί, αυτή τη στιγμή το πιο σημαντικό είναι η θεραπεία. Η θεραπεία που θα αντιμετωπίσει αυτή τη δύσκολη κατάσταση πραγμάτων. Και μπροστά σε αυτή την πολύ δυσάρεστη πραγματικότητα, ως Κυβέρνηση, από την πρώτη ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μας εργαζόμαστε στη βάση ενός συγκεκριμένου πλάνου και σχεδιασμού για την απεξάρτηση, στον βαθμό του δυνατού, της χώρας μας από τις καιρικές συνθήκες, μέσα από υποδομές που αυξάνουν από τη μια τις ποσότητες νερού για ύδρευση μέσα από μη συμβατικές πηγές νερού –και αντιλαμβάνεστε ότι μιλώ για τις αφαλατώσεις– και για άρδευση μέσα από την αύξηση του δικτύου και των υποδομών τριτοβάθμιας επεξεργασίας του ανακτημένου νερού.

Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, οι ΕΟΑ αποτελούν πολύτιμους συνεργάτες και συνοδοιπόρους, που σε στενή συνεργασία με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων προχωρούν σε στοχευμένες δράσεις και ενέργειες. Θέλω να μου επιτρέψετε, με αφορμή την παρουσία μου σήμερα εδώ, να συγχαρώ και δημόσια τον Πρόεδρο του ΕΟΑ Λάρνακας, να εξάρω την προθυμία και τη συνεργασία που τον χαρακτηρίζει, όπως και την ομάδα του, η οποία πραγματικά είναι υποδειγματική, στο να αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις προκλήσεις. Με τη γνώση, την τεχνική τους επάρκεια και τον συντονιστικό τους ρόλο συμβάλλουν καθοριστικά στη διαχείριση των υδάτων και στη διασφάλιση της επάρκειας και ποιότητας του νερού για κάθε κοινότητα, για κάθε δήμο που εξυπηρετούν.

Φίλες και Φίλοι,

Οι δεξαμενές που εγκαινιάζουμε σήμερα εντάσσονται σε αυτήν τη συλλογική προσπάθεια που προανέφερα και αποτελούν μέρος μιας συνεκτικής εθνικής στρατηγικής που περιλαμβάνει:

την αναβάθμιση του εθνικού δικτύου ύδρευσης,

την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης νερού,

την επέκταση και εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων αφαλάτωσης, και

την ψηφιοποίηση της διαχείρισης των υδάτων μέσω έξυπνων δικτύων.

Και ακριβώς το έργο που εγκαινιάζουμε σήμερα αποτελεί μέρος του Εθνικού Επενδυτικού Πλάνου Υδατικών Έργων που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 3 Απριλίου 2024, και χρηματοδοτήθηκε με 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από τον προϋπολογισμό του ΕΟΑ Λάρνακας.

Η υποδομή που εγκαινιάζουμε σήμερα συνολικής επένδυσης, ύψους περίπου 3 εκατ. ευρώ, αποδεικνύει την ίδια στιγμή πως η συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, πάντα με την στήριξη της ΕΕ, μπορεί να αποφέρει ουσιαστικά οφέλη στην αντιμετώπιση αυτής της μεγάλης πρόκλησης.

Το έργο λοιπόν ενισχύει σημαντικά τις προσπάθειές μας σε ένα από τα πιο απαιτητικά πεδία δημόσιας πολιτικής και αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από τη διαχείριση του νερού. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της λειψυδρίας και η ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτελούν για την Κυβέρνησή μας ζητήματα υψίστης εθνικής σημασίας και στρατηγικής προτεραιότητας.

Είναι γνωστό πως διαχρονικά στη χώρα μας έχουμε επενδύσει σε έργα του υδατικού τομέα, όπως είναι η κατασκευή φραγμάτων και η ύπαρξη πέντε μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης, οι οποίες όμως καλύπτουν περίπου το 70% των αναγκών ύδρευσης. Δυστυχώς, οι υποδομές που έγιναν πριν πολλά χρόνια δεν μπορούν να θεωρηθούν ικανοποιητικές και να επιτρέψουν στην Κύπρο να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στα φαινόμενα που βιώνουμε σήμερα, στην παρατεταμένη ανομβρία και στις προκλήσεις που συνεχώς αυξάνονται, λόγω της κλιματικής αλλαγής

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι ξεκάθαρο ότι η χώρα μας επιβάλλεται να αποκτήσει τις υποδομές που χρειάζεται, ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αλλά και να γεφυρώσει το χάσμα που υπάρχει σήμερα μεταξύ ζήτησης και προσφοράς νερού. Είναι για αυτόν τον λόγο που με σοβαρότητα, σχεδιασμό, ρεαλισμό, την αναγκαία πολιτική βούληση προχωρούμε με στοχευμένες δράσεις από την πρώτη ημέρα ανάληψης διακυβέρνησης του τόπου. Από τον τερματισμό της κατά περίπτωση χρήσης των αφαλατώσεων και της εξάντλησης του νερού που υπήρχε στα φράγματα, μέχρι τη μεγαλύτερη αύξηση στον προϋπολογισμό του αρμόδιου Υπουργείου, του Υπουργείου Γεωργίας, για υλοποίηση υδατικών έργων και δράσεων. Θέλω να σας πω ότι σχεδόν το 40% του προϋπολογισμού του Υπουργείου Γεωργίας είναι για να αντιμετωπίσουμε το υδατικό.

Από τον Μάρτιο του 2023 και στη βάση των πέντε πακέτων μέτρων που εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο, έχουν ήδη υλοποιηθεί ή βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης τα εξής:

Μέσα σε δύο χρόνια τροχοδρομήθηκαν και υλοποιήθηκαν συντηρήσεις και έργα του πολύ πεπαλαιωμένου δικτύου, συνολικού ύψους 200 εκατ. ευρώ. Είναι ποσό μεγαλύτερο από ό,τι επενδύθηκαν τα τελευταία 10-15 χρόνια για το συγκεκριμένο θέμα στη χώρα μας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επένδυση που έχει διατεθεί ποτέ για το υδατικό ζήτημα.

Όπως είπα προηγουμένως, το 40% του προϋπολογισμού του Υπουργείου Γεωργίας κατευθύνεται πλέον σε δράσεις που αφορούν το νερό, ενώ έχουν προβλεφθεί αυξημένες πιστώσεις για την τριετία 2025-2027, διασφαλίζοντας συνέχεια και σταθερό ρυθμό υλοποίησης.

Με τις επιπλέον τρεις κινητές μονάδες αφαλάτωσης που εγκρίναμε στο Υπουργικό Συμβούλιο την Τετάρτη, 29 Οκτωβρίου 2025, και την υλοποίησή τους μέχρι το καλοκαίρι του 2026, αυξάνουμε κατά 32% τις ποσότητες νερού που λαμβάνουμε από αφαλατώσεις. Την ίδια στιγμή, με την απόφαση της 29ης Οκτωβρίου, ξεκινούν πριν το τέλος του 2025 οι αναγκαίες προκατασκευαστικές μελέτες για την υλοποίηση ακόμα δύο μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης. Η λειτουργία τους μάλιστα θα γίνεται και με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Με τη λειτουργία και των επιπλέον δύο μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης, ο στόχος μας είναι η Κύπρος να καταφέρει μέχρι το 2029 να καλύψει το 100% των αναγκών της σε ύδρευση αντί του 70% που ισχύει σήμερα.

Πέραν των προαναφερθέντων αφαλατώσεων, από τον Μάρτιο του 2025 βρίσκεται σε ισχύ ένα Σχέδιο Χορηγιών για Εγκατάσταση Μικρών Ιδιωτικών Μονάδων Αφαλάτωσης για ξενοδοχεία και τοπικές αρχές, ύψους €3 εκατ. ευρώ. Στόχος μας είναι να καλύψουμε με κρατική χρηματοδότηση και απλοποιημένες διαδικασίες τις ανάγκες της βιομηχανίας αυτής σε νερό, χωρίς να επιβραδύνονται τα κυβερνητικά συστήματα υδατοπρομήθειας.

Παράλληλα, μεγάλα έργα υποδομής βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Το έργο Βασιλικός–Λευκωσία, ύψους 70 εκατ. ευρώ, πλησιάζει στην ολοκλήρωση της πρώτης του φάσης. Την ίδια στιγμή, το έργο Κοκκινόκρεμμος στην Αμμόχωστο, η αξιοποίηση του ανακτημένου νερού της Λάρνακας και της Δυτικής Λευκωσίας, τα αντιπλημμυρικά φράγματα Αραδίππου, το αποχετευτικό της Πόλης Χρυσοχούς και η αναβάθμιση των διυλιστηρίων συνθέτουν ένα ενιαίο πλέγμα έργων που ενισχύει τη διασύνδεση, τη συντήρηση και την ασφάλεια παροχής νερού σε ολόκληρη την ελεύθερη Κύπρο. Το συνολικό κόστος αυτών των έργων είναι ιδιαίτερα υψηλό, καθώς εκτιμάται περίπου πέραν των 100 εκατομμυρίων ευρώ. Μέχρι το 2026 προχωράμε με την υλοποίηση 31 έργων για την ενίσχυση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων, εκ των οποίων τα έξι είναι στη Λάρνακα.

Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά ως Κυβέρνηση αγγίξαμε και το σοβαρό πρόβλημα των απωλειών. Αντί της λανθασμένης τακτικής που υπήρχε, με τη διαγραφή των οφειλών από το ατιμολόγητο νερό, με πρωτοβουλία μας, ζητήθηκε από τους ΕΟΑ η κοστολόγηση και καταγραφή των απαραίτητων έργων για μείωση των απωλειών των δικτύων που ήταν ευθύνη των Συμβουλίων Υδατοπρομήθειας. Για το 2025 εγκρίθηκαν αρχικά τα έργα μείωσης απωλειών και αντικατάστασης συνολικού ύψους 10,5 εκατ. ευρώ που μπορούσαν να ολοκληρωθούν εντός ενός έτους –είχαν σημαντική θετική επίπτωση στο υδατικό ισοζύγιο. Το ίδιο έγινε και με έργα 1 εκατ. ευρώ για τις κοινότητές μας και αυτή η δράση θα συνεχιστεί, ώστε να επιλυθεί μόνιμα το ζήτημα των απωλειών. Αν καταφέρουμε να λύσουμε το πρόβλημα των απωλειών, σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπίζουμε και το πρόβλημα που έχουμε σήμερα με το νερό στη χώρα μας.

Πέρα από τα τεχνικά έργα που προανέφερα, προχωρούμε και σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις, ώστε η Κύπρος να αποκτήσει για πρώτη φορά έναν ολοκληρωμένο μηχανισμό διαχείρισης των υδάτινων πόρων της. Θέλοντας να διορθώσουμε τις διαρθρωτικές αδυναμίες του τομέα διαχείρισης υδάτων και τη βελτίωση της διακυβέρνησης του τομέα, στις 29 Οκτωβρίου στο Υπουργικό Συμβούλιο εγκρίναμε την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης για τη Μεταρρύθμιση της Διακυβέρνησης των Υδάτων.

Κυρίες και Κύριοι,

Όλα όσα έχω αναφέρει συνθέτουν μια ολιστική προσέγγιση, μια ολιστική πολιτική που δεν περιορίζεται σε αριθμούς και σε έργα, αλλά θεμελιώνει μια νέα αντίληψη που όλοι μας οφείλουμε να έχουμε σε σχέση με τη διαχείριση του νερού. Με αυτή την προσέγγιση λοιπόν προχωρούμε, και το 2026 προγραμματίζονται περαιτέρω στοχευμένες δράσεις, με έργα που θα ενδυναμώσουν την τοπική αυτοδιοίκηση, θα εκσυγχρονίσουν τις υδατικές υποδομές και θα ενισχύσουν τη βιωσιμότητα των κοινοτήτων μας. Ως Πολιτεία θα συνεχίσουμε να επενδύουμε ουσιαστικά, με συνέπεια, με ξεκάθαρο σχεδιασμό, στηρίζοντας τους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης. Η διαχείριση του νερού δεν είναι μόνο ένα τεχνικό ζήτημα. Είναι μια υπόθεση ευθύνης, συνεργασίας και μέριμνας και για το σήμερα, αλλά και για το μέλλον της χώρας μας, για τις μελλοντικές γενιές του τόπου μας.

Η σημερινή τελετή στέλνει το μήνυμα πως είναι σημαντικό για τέτοια έργα –γενικότερα όλα τα έργα θα ήταν ευχής έργον να υλοποιούνταν μέσα στα χρονοδιαγράμματα, αλλά ειδικότερα για τέτοια έργα– η υλοποίησή τους εντός χρονοδιαγραμμάτων είναι καθοριστικής σημασίας. Άρα, η συνεργασία όλων μας είναι αναγκαία.

Είμαι βέβαιος ότι με την ίδια αποφασιστικότητα θα συνεχίσουμε να υλοποιούμε έργα που θα υπηρετούν την κοινωνία μας και να προστατεύουν την πατρίδα μας από τις όποιες προκλήσεις.

Σας ευχαριστώ πολύ και θερμά συγχαρητήρια.