Game of Thrones στο Πακιστάν: Παιχνίδια εξουσίας, μαύρη μαγεία, κατασκοπεία, μία ραδιούργα σύζυγος και ένας εθνικός ήρωας στη φυλακή

Η Μπούσρα, γνωστή πλέον στα πακιστανικά μέσα ως «Μπούσρα Μπίμπι», ήταν μια μεσήλικη παντρεμένη γυναίκα από το Παντζάμπ, με έντονο ενδιαφέρον για τον σουφισμό, το μυστικιστικό ρεύμα του Ισλάμ που δίνει έμφαση στον στοχασμό και την πνευματική αναζήτηση. Στο Πακιστάν δεν είναι ασυνήθιστο οι σουφιστές να ζητούν συμβουλές από πρόσωπα που θεωρούν ότι διαθέτουν «υψηλότερη σοφία» -πιο σπάνιο είναι το πρόσωπο αυτό να είναι γυναίκα. Η Μπούσρα είχε αρχίσει να συμβουλεύει φίλους και συγγενείς, αποκτώντας σταδιακά τη φήμη της... άτυπης πνευματικής καθοδηγήτριας.

Η γνωριμία με τον Χαν έγινε μέσω της μεγαλύτερης αδελφής της, της Μαριγιάμ. Όπως πολλοί μορφωμένοι μεσαίας τάξης Πακιστανοί, η Μαριγιάμ συμμεριζόταν το πολιτικό όραμα του Χαν -έναν συνδυασμό πακιστανικού εθνικισμού, ισλαμιστικού λόγου και έντονης κριτικής προς τη Δύση- και προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της στο Πακιστανικό Κίνημα για τη Δικαιοσύνη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, όπου ζούσε. Καθώς συνομιλούσε μαζί του, διαπίστωσε την αγωνία του γύρω από τη θρησκεία και το νόημα της ζωής και του πρότεινε να μιλήσει με την αδελφή της.

Η Μπούσρα Μπίμπι αρχικά ήταν διστακτική, εξηγώντας ότι δεν συνηθίζει να συναντά άνδρες εκτός οικογένειας. Τελικά δέχθηκε να μιλήσει μαζί του τηλεφωνικά. Από εκεί ξεκίνησε μια ιδιότυπη σχέση: τα νυχτερινά τηλεφωνήματα διαρκούσαν ώρες. Σταδιακά, οι κλήσεις εξελίχθηκαν σε επισκέψεις στο σπίτι της οικογένειας Μανίκα. Ο σύζυγός της, Χαουάρ Μανίκα, στην αρχή φάνηκε κολακευμένος από την παρουσία ενός τόσο διάσημου προσώπου στο σπίτι.

 

Όμως, όσο η οικειότητα ανάμεσα στους δύο μεγάλωνε, άρχισε να ανησυχεί. «Ήθελε να κάθεται μόνη της και να μιλάει μαζί του. Της έλεγα, ως σύζυγος, “γιατί να μην καθόμαστε όλοι μαζί;”» περιέγραψε αργότερα στο περιοδικό «1843» του Economist. Όπως είπε, κάθε φορά που έμπαινε στο δωμάτιο, «επικρατούσε σιωπή».

Σύμφωνα με την εκδοχή του Μανίκα, η σύζυγός του είπε στον Χαν ότι είχε «δει το μέλλον»: αν οι δυο τους παντρεύονταν, θα ακολουθούσε η εκλογή του ως πρωθυπουργού. Η ίδια η Μπούσρα Μπίμπι έχει αρνηθεί αυτή την ιστορία. Στο τέλος του 2017 πήρε διαζύγιο από τον Μανίκα και την 1η Ιανουαρίου 2018 παντρεύτηκε τον Καν σε μυστική τελετή. Ο ίδιος υποστήριξε αργότερα ότι δεν είχε δει καν το πρόσωπό της πριν τον γάμο, λέγοντας ότι η εμφάνιση δεν είχε πλέον σημασία για εκείνον. «Ο σουφισμός έχει πολλά επίπεδα» δήλωσε σε βρετανική εφημερίδα, για να προσθέσει: «Δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να βρίσκεται τόσο ψηλά όσο η σύζυγός μου».

Λίγους μήνες μετά, οι προφητικές, κατά τον Μανίκα, διαβεβαιώσεις της έμοιαζαν να επιβεβαιώνονται: το PTI (το κόμμα του Καν) κέρδισε τις εκλογές και ο ίδιος έγινε πρωθυπουργός. Η νίκη του οφειλόταν εν μέρει στην υποστήριξη του στρατού, αλλά και στο ότι το μήνυμα κατά της διαφθοράς και η εικόνα του ως πολιτικού «εκτός συστήματος» ανταποκρίνονταν στο κλίμα της εποχής.


Η δύσκολη διακυβέρνηση και η «απόλυτη παρέμβαση» της Πρώτης Κυρίας

Στο Πακιστάν όμως είναι πιο δύσκολο να διατηρήσει κανείς την εξουσία, από το να την αποκτήσει. Το πολιτικό σύστημα είναι εξαιρετικά ασταθές και αμείλικτο με τους πολιτικούς ηγέτες: πέντε πρωθυπουργοί βρέθηκαν στη φυλακή μετά την αποχώρησή τους από την εξουσία, ενώ ο στρατός, με ισχυρούς πόρους και εδραιωμένη επιρροή, έχει επανειλημμένα καταλάβει ή καθοδηγήσει την εξουσία. Ακόμη και όταν την κυβέρνηση σχηματίζουν πολιτικοί, οφείλουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις επιθυμίες των στρατηγών. Μόνο μία πολιτική κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας έχει ολοκληρώσει πλήρη θητεία.

Ο Χαν δυσκολεύτηκε να υλοποιήσει τις μεγαλόπνοες υποσχέσεις του για ισλαμικό κοινωνικό κράτος και δημιουργία δέκα εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Οι σχέσεις του με την πολιτική και στρατιωτική ελίτ γρήγορα επιδεινώθηκαν, ενώ η σύζυγός του δημιούργησε εντάσεις στο στενό περιβάλλον του. Υπουργοί και μέλη του προσωπικού του σπιτιού διαμαρτύρονταν ότι η Πρώτη Κυρία είχε υπερβολικά μεγάλη επιρροή. «Η παρέμβασή της ήταν απόλυτη» έλεγε χαρακτηριστικά μέλος του υπουργικού του συμβουλίου.

Το 2022, το Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης Καν, σε μια διαδικασία που θεωρήθηκε ευρέως ότι προωθήθηκε από τον στρατό. Ο Χαν ανατράπηκε. Αντί όμως να αποχωρήσει σιωπηλά, απάντησε με δημόσια κριτική κατά των στρατηγών και κινητοποίησε μαζικές διαδηλώσεις. Όπως συμβαίνει συνήθως σε όσους συγκρούονται ανοιχτά με τους στρατιωτικούς, βρέθηκε σύντομα αντιμέτωπος με σωρεία κατηγοριών για διαφθορά και οδηγήθηκε στη φυλακή.

Παρά τη φυλάκισή του, η δημοφιλία του εκτοξεύθηκε. Η εκστρατεία του κατά των «διεφθαρμένων ελίτ» βρήκε απήχηση σε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Η επιρροή του ήταν τέτοια ώστε, σύμφωνα με πακιστανικά μέσα, επιβλήθηκε άτυπο αλλά ευρέως τηρούμενο εμπάργκο στην αναφορά του ονόματός του στην τηλεόραση. Στα δελτία ειδήσεων αναφερόταν πλέον ως «ιδρυτικός πρόεδρος του PTI» -χωρίς να τον κατονομάζουν.

Ποια είναι πραγματικά η Μπούσρα Μπίμπι

Η ιστορία της Μπούσρα Μπίμπι αποτελεί σημείο αδιάκοπης συζήτησης, διαψεύσεων, αλλά και έντονης καχυποψίας στο Πακιστάν. Το πατρικό της όνομα ήταν Μπούσρα Ριάζ Βατού και δεν υπήρξε πάντα θρησκευόμενη. Μεγάλωσε στην αγροτική περιοχή του Παντζάμπ, όπου, όπως περιέγραψε συγγενής της οικογένειας, ο παππούς της ήταν ένας «φοβερός» γαιοκτήμονας. Ο πατέρας της πούλησε αργότερα τα κτήματα και άνοιξε κινέζικο εστιατόριο. Κάποια στιγμή η Μπούσρα και η αδελφή της, Μαριγιάμ, στάλθηκαν στη Λαχόρη για να ζήσουν με ηλικιωμένους συγγενείς. Η Μαριγιάμ υποστηρίζει ότι φοίτησαν στο Queen Mary College, σχολείο για κορίτσια μεσαίας τάξης, αν και το σχολείο δήλωσε ότι δεν έχει αρχεία φοίτησής τους.

Η Λαχόρη είχε -και έχει- έντονη κοινωνική ζωή. Οι μεγάλες οικογένειες γαιοκτημόνων συναντιούνταν τακτικά σε καλοδιακοσμημένα σπίτια. Η οικογένεια της Μπούσρα βρισκόταν, σύμφωνα με γνωστούς της, ένα «σκαλί πιο κάτω» κοινωνικά, και η ίδια φέρεται να συμμετείχε σε πιο «χαλαρά» πάρτι -γεγονός που η αδελφή της διαψεύδει κατηγορηματικά. Η Μπούσρα αρνιόταν να φορέσει ντουπάτα, το παραδοσιακό μακρύ μαντίλι, όταν επισκεπτόταν συγγενείς στην επαρχία. «Ήταν εξαιρετικά μοντέρνα» θυμάται ένας παλιός γείτονας -όχι με... ιδιαίτερη επιδοκιμασία.

Στα 18 της η ζωή της πήρε πιο συμβατική τροπή, όταν παντρεύτηκε τον Χαουάρ Μανίκα, γιο γνωστού πολιτικού από το Παντζάμπ. Για κάποιους παρατηρητές της κοινωνίας της Λαχόρης, ο γάμος θεωρήθηκε μεγάλη προσωπική επιτυχία για την ίδια: «Οι Μανίκα είναι μεγάλοι γαιοκτήμονες, εκείνη προερχόταν από χαμηλότερα στρώματα» σχολίασε δηκτικά ένας εξ αυτών.

Ο γάμος της προσέφερε υλικά προνόμια και κύρος, αλλά και σημαντικούς περιορισμούς: ως σύζυγος σε εύπορο σπίτι, ο ρόλος της ήταν να μεγαλώνει τα πέντε παιδιά τους, να διαχειρίζεται το προσωπικό στις κατοικίες της οικογένειας στη Λαχόρη, το Ισλαμαμπάντ και την πατρίδα τους, την Πακπαντάν. Η Μαριγιάμ λέει ότι ο γάμος της αδελφής της «δεν ήταν ευτυχισμένος». Η Μπούσρα φέρεται να βρήκε διέξοδο στον σουφισμό. Καθώς τα παιδιά μεγάλωναν, περνούσε όλο και περισσότερο χρόνο στο τέμενος και τον τάφο του Μπάμπα Φαρίδ, ενός από τους πιο γνωστούς σουφιστές αγίους του Πακιστάν, στην Πακπαντάν.

Ο Μπάμπα Φαρίδ, που έζησε τον 12ο αιώνα, ήταν ποιητής και μυστικιστής, του οποίου οι διδασκαλίες για την ανεκτικότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια ενέπνευσαν μουσουλμάνους, ινδουιστές και σιχ. Εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται κάθε χρόνο τον τάφο του, ζητώντας τη «μεσιτεία» του για οικογενειακά προβλήματα, επαγγελματική δυστυχία ή ζητήματα υγείας.

Στο πλαίσιο αυτό αναπτύχθηκε στην πακιστανική κοινωνία η παράδοση των «πιρ», πνευματικών καθοδηγητών που βοηθούν τους πιστούς στη σχέση τους με το θείο. Πολλοί «πιρ» είναι απόγονοι ιστορικών θρησκευτικών μορφών, άλλοι αποκτούν τον ρόλο μέσω φήμης για σοφία και μόρφωση. Ορισμένοι περιορίζονται σε μελέτη και προσευχή, άλλοι συγκροτούν μεγάλους κύκλους πιστών, ενώ κάποιοι, εκμεταλλευόμενοι το κοινωνικό και πολιτικό κεφάλαιο των ιερών χώρων που διαχειρίζονται, καταλήγουν να εκλέγονται στο Κοινοβούλιο.

Η Μπούσρα, στα τέλη της δεκαετίας των 20 της, βρισκόταν στον δρόμο προς την ιδιότητα, έστω και άτυπη, ενός μικρού «πιρ», προσφέροντας συμβουλές σε στενό κύκλο φίλων και συγγενών. Η αδελφή της περιγράφει πως προσευχόταν συχνά όλη τη νύχτα και διάβαζε βιβλία για τα μυστικιστικά ρεύματα του Ισλάμ. Ο Μανίκα προσπάθησε σε κάποιο βαθμό να στηρίξει τις θρησκευτικές της ανησυχίες -σε μια επίδειξη ευλάβειας περπάτησε μαζί της, ξυπόλητος, από τη Λαχόρη στην Πακπαντάν, σε πορεία που κράτησε σχεδόν μια εβδομάδα. Ο ίδιος παραδέχεται ότι είχε διαφορετική στάση ζωής. «Ήμουν άνθρωπος των πάρτι» λέει με ειλικρίνεια.

Η Μπούσρα, αντίθετα, «έγινε όλο και πιο θρησκευόμενη», σύμφωνα με τη Μαριγιάμ. «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονταν σε εκείνη για συμβουλές». Σε αυτή τη φάση μπήκε στη ζωή της και ο Ιμράν Καν.

Οι φήμες για «μαύρη μαγεία» και η δυσαρέσκεια των συνεργατών

Η σχέση του Χαν με μια γυναίκα–πνευματική καθοδηγήτρια δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη σε μια χώρα όπου η πολιτική συχνά θυμίζει σενάριο τηλεοπτικής σειράς, με πραξικοπήματα, δολοφονίες, τζιχαντιστικές επιθέσεις, μαζικές διαδηλώσεις και περιστασιακές πυρηνικές απειλές. Όταν κυκλοφόρησε ότι ο πρωθυπουργός έχει νέα πνευματική σύμβουλο στην Πακπαντάν, η ιστορία έγινε αντικείμενο έντονου ενδιαφέροντος.

Ο Χαν είχε συνδεθεί στο παρελθόν με πολλές εντυπωσιακές γυναίκες και οι κακεντρεχείς έσπευσαν να θεωρήσουν ότι πρόκειται για ακόμη μία σχέση. Ο ίδιος εμφανίστηκε σε τηλεοπτική συνέντευξη, για να διαβεβαιώσει ότι η σχέση του με τη Μπούσρα Μπίμπι ήταν «αποκλειστικά πνευματική». Στην ίδια συνέντευξη δημοσίως αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο γάμου, τη στιγμή που, όπως αποδείχθηκε αργότερα, οι δυο τους είχαν ήδη παντρευτεί.

Κοντινοί φίλοι του Χαν δήλωσαν ότι ανησυχούσαν. Από την πρώτη στιγμή που μετακόμισε στο σπίτι του Καν, η Μπούσρα Μπίμπι δημιούργησε αναταράξεις, καθώς οι φήμες ότι εκείνη είχε αφοσιωθεί στη μαύρη μαγεία έγιναν όλο και πιο έντονες. Στο Πακιστάν πρακτικές που άλλοι θα αποκαλούσαν μαγεία δεν είναι ασυνήθιστες. Λαϊκές δεισιδαιμονίες επιβιώνουν και σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Ακόμη και εύποροι μορφωμένοι Πακιστανοί μπορεί, για παράδειγμα, να αφήσουν κρέας για τα πουλιά στις ταράτσες, για να «διώξουν τα κακά πνεύματα».

Ο ίδιος ο σημερινός πρόεδρος, Ασίφ Ζαρντάρι, κατά την πρώτη του θητεία (2008-2013), είχε έναν «πιρ» που διέμενε μαζί του, συναντούσε ξένους αξιωματούχους και, σύμφωνα με δημοσιεύματα, θυσίαζε καθημερινά μια κατσίκα για λογαριασμό του. Η υπόθεση του Ζαρντάρι, ωστόσο, απασχόλησε ελάχιστα τον Τύπο. Αντίθετα, οι φερόμενες τελετουργίες της Μπούσρα Μπίμπι γέννησαν εκατοντάδες εντυπωσιακούς τίτλους και βίντεο στο YouTube, κάτι που πολλοί αποδίδουν και στο γεγονός ότι πρόκειται για γυναίκα. Στελέχη του PTI επιμένουν ότι όλες αυτές οι ιστορίες είναι ατεκμηρίωτες φήμες, που συντηρούνται από δυσαρεστημένους πρώην υπαλλήλους. «Είναι άνθρωποι απαξιωμένοι, που ανήκουν στο αντίπαλο πολιτικό στρατόπεδο. Δεν έχουν καμία αξιοπιστία» λέει ο Ράουφ Χασάν, εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος του Χαν.

Ωστόσο, οι καταγγελίες από πρώην μέλη του οικιακού προσωπικού είναι πολλές και λεπτομερείς. Ο οδηγός Σαφίρ υποστηρίζει ότι, λίγο μετά την εγκατάσταση της Μπούσρα στο σπίτι του Χαν, του ζητήθηκε να αγοράσει 1.250 γραμμάρια μοσχαρίσιο κρέας, το οποίο πέρασαν τρεις φορές γύρω από το κεφάλι του Χαν, ενώ εκείνη φέρεται να ψιθύριζε επικλήσεις. Στη συνέχεια, σύμφωνα με την ίδια μαρτυρία, το κρέας πετάχτηκε στην ταράτσα για να το φάνε τα πουλιά. Ακολούθως, κόκκινες πιπεριές γύριζαν γύρω από το κεφάλι του Χαν και καίγονταν, με σκοπό -πάντα κατά την περιγραφή του- να απομακρύνουν «κακά πνεύματα» που είχε αφήσει η δεύτερη σύζυγός του.

Ο ίδιος ισχυρίζεται ακόμη ότι του ζητήθηκε να προμηθεύεται καθημερινά, εκτός από Τρίτη και Τετάρτη, κομμένα κεφάλια μαύρων κατσικιών, ενώ τις δύο αυτές ημέρες έπρεπε να αγοράζει νεκρές μαύρες κότες. Τα κεφάλια δίνονταν στις υπηρέτριες της Μπούσρα και αργότερα του επιστρέφονταν τα «υπολείμματα», με εντολή να τα αφήνει σε νεκροταφεία. Τοπικός κρεοπώλης κοντά στο σπίτι του Χαν επιβεβαίωσε ότι λάμβανε ιδιότυπες παραγγελίες για κρέατα και κεφάλια μαύρων ζώων, καθώς και, περιστασιακά, για ζωντανές μαύρες κατσίκες, τις οποίες παρέδιδε ο ίδιος στον χώρο, χρησιμοποιώντας -όπως είπε- ειδικό μαχαίρι που του είχε δοθεί από το περιβάλλον της Μπούσρα.

«Αν την κριτικάρεις, τελείωσες»: Οι απομακρύνσεις και οι συγκρούσεις

Λίγους μήνες αφότου ο Χαν έμαθε για τις αιτιάσεις αυτές σε βάρος της συζύγου του, τα κορυφαία στελέχη του κόμματός του προσκλήθηκαν σε δείπνο, για να γιορτάσουν τον γάμο του. «Στο τραπέζι κάθονταν 18 άνδρες και δύο γυναίκες, αλλά η Μπούσρα δεν φαινόταν πουθενά» θυμούνται ορισμένοι από τους συνδαιτυμόνες. Κάποια στιγμή, κάποιος ρώτησε πότε θα την γνωρίσουν. Ο Χαν βγήκε από την αίθουσα και επέστρεψε με τη σύζυγό του, ντυμένη στα λευκά, καλυμμένη από την κορφή ως τα νύχια. Τους σύστησε έναν έναν. Όταν το... τελετουργικό ολοκληρώθηκε, εκείνη είπε: «Φοράω αυτά τα λευκά ρούχα, για να μην με σκέφτεστε ως γυναίκα της μαύρης μαγείας».

«Αν την κριτικάρεις, είσαι εκτός κόμματος. Και αυτό είναι “off the record”» είπε αργότερα ανώτερο στέλεχος του PTI, αμέσως αφού την είχε επικρίνει. Δεν ήταν ο μόνος που βρέθηκε στο περιθώριο. Ο Αούν Τσάντρι, στενός πολιτικός συνεργάτης του Καν, περίμενε αυτονόητα να παρευρεθεί στην ορκωμοσία του ως πρωθυπουργού. Λίγες ώρες πριν από την τελετή, έλαβε μήνυμα από τον Χαν: «Η Μπούσρα μπεγκούμ είδε ένα όνειρο χτες το βράδυ. Δεν μου λέει τι είδε, αλλά λέει ότι δεν μπορεί να πάει στην τελετή αύριο αν είσαι εκεί. Λυπάμαι γι’ αυτό, καθώς με έχεις υπηρετήσει πιστά τα τελευταία έξι χρόνια». Την επομένη, ο Τσάντρι απομακρύνθηκε.

Ο Τσάντρι και ο υπεύθυνος του σπιτιού, Ινάμ Σαχ, υποστηρίζουν ότι ο Χαν ζητούσε συστηματικά τη γνώμη της Μπούσρα για πολιτικές και κυβερνητικές τοποθετήσεις. Πιστεύοντας ότι «διαβάζει πρόσωπα», της έστελνε φωτογραφίες υποψήφιων στελεχών, για να αποφανθεί αν είναι «κατάλληλοι». Η Μπούσρα φέρεται να επενέβαινε και σε καθημερινά ζητήματα. Συγγενής του Καν θυμάται περιστατικό, κατά το οποίο η Πρώτη Κυρία έκρινε ότι δεν ήταν «ευνοϊκή» στιγμή για ταξίδι -σύμφωνα με αυτή την περιγραφή, το αεροσκάφος έμεινε στο έδαφος επί τέσσερις ώρες, μέχρι να αποφανθεί ότι είναι «η κατάλληλη ώρα» για να απογειωθεί.

Η εικόνα αυτή αμφισβητείται πλήρως από εκπροσώπους του PTI, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ο ρόλος της Μπούσρα στη λήψη αποφάσεων υπερτονίζεται σκόπιμα από πολιτικούς αντιπάλους και δυσαρεστημένους πρώην συνεργάτες. Όμως, ακόμη και όσοι αποφεύγουν τους χαρακτηρισμούς, παραδέχονται ότι η παρουσία της στους διαδρόμους της εξουσίας υπήρξε ασυνήθιστα έντονη.

Ο στρατός, η ISI και οι θεωρίες για «επιχείρηση επιρροής»

Σε πολλές αφηγήσεις για ισχυρούς άνδρες, οι αποτυχίες τους αποδίδονται σε «ραδιούργες συζύγους» -η αναφορά στη Λαίδη Μάκβεθ είναι συχνή. Για όσους βλέπουν τον κόσμο μέσα από αυτό το πρίσμα, η Μπούσρα Μπίμπι ταιριάζει στην εικόνα της «μάγισσας» που γοητεύει τον ήρωα και τον απομακρύνει από το καθήκον του.

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πιο «πολιτική» εκδοχή, που συνδέει την επιρροή της με την Inter-Services Intelligence (ISI), την πανίσχυρη πακιστανική υπηρεσία πληροφοριών. Η ISI απλώνει τα πλοκάμια της σε κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής, παρακολουθώντας, συλλέγοντας επιβαρυντικά στοιχεία και αξιοποιώντας σχέσεις τόσο με τζιχαντιστικές οργανώσεις όσο και με πολιτικούς. Η ηγεσία της στελεχώνεται κυρίως από αξιωματικούς του στρατού σε απόσπαση και σε μεγάλο βαθμό αντανακλά την κοσμοθεωρία των ενόπλων δυνάμεων.

Το πρώτο σαφές δείγμα ενδιαφέροντος της ISI για την Μπούσρα ήρθε λίγο μετά τον μυστικό γάμο της με τον Χαν. Ο γνωστός δημοσιογράφος Ταλάτ Χουσεΐν ανάρτησε στο Διαδίκτυο αμφιβολίες για τον ισχυρισμό του Καν ότι το ζευγάρι δεν είχε ακόμη παντρευτεί. Λίγο αργότερα, ενώ βρισκόταν στο γυμναστήριο, δέχθηκε τηλεφώνημα από τον τότε επικεφαλής αντικατασκοπείας της ISI, στρατηγό Φαΐζ Χαμίντ. «Αυτό που κάνεις δεν είναι ωραίο, ξέρεις, να μιλάς έτσι για τον γάμο της Μπούσρα και του Ιμράν» του είπε, σύμφωνα με τη δική του εκδοχή. «Είναι καλή επιλογή γι’ αυτόν».

Ο Χουσεΐν, έκπληκτος για το ενδιαφέρον της υπηρεσίας, τον ρώτησε αν ήταν «μεσολαβητές» του γάμου. «Όχι, δεν είμαστε» φέρεται να απάντησε ο στρατηγός. «Αλλά το παρακολουθούμε εδώ και καιρό και δεν υπάρχει τίποτα κακό. Οπότε, σε παρακαλώ, μην συνεχίσεις».

Σύμφωνα με φήμες που κυκλοφόρησαν αργότερα και αναπαράχθηκαν στον Τύπο, ο Φαΐζ αξιοποίησε τη σχέση αυτή για μια πιο σύνθετη επιχείρηση επιρροής: αξιωματικός της ISI φέρεται να μετέφερε πληροφορίες σε κάποιον «πιρ» της Μπούσρα, ο οποίος τις μετέφερε σε εκείνη, ώστε εκείνη να τις παρουσιάζει στον Καν ως «πνευματικές αποκαλύψεις». Με το εκτεταμένο δίκτυο πληροφοριοδοτών και τις δυνατότητες παρακολούθησης που διαθέτει, η ISI συχνά γνωρίζει εγκαίρως πολιτικές εξελίξεις, όπως επικείμενες συλλήψεις. Έτσι, κάποιος «πιρ» μπορούσε, πάντα κατά τις φήμες, να «προβλέψει» ποιος πολιτικός θα συλληφθεί, η Μπούσρα να μεταφέρει την «προφητεία» στον Καν και, όταν εκείνος έβλεπε να επαληθεύεται, να πείθεται ακόμη περισσότερο ότι η σύζυγός του έχει «άμεση γραμμή με τον Θεό».

Ανώτερος αξιωματικός των υπηρεσιών πληροφοριών, μιλώντας ανώνυμα, επιβεβαίωσε γενικά τις «γραμμές» μιας τέτοιας επιχείρησης επιρροής. Στενοί συνεργάτες του Καν, όπως ο Φαϊσάλ Βάουντα, δηλώνουν ότι είναι πεπεισμένοι για τον ρόλο της ISI. Ο εκπρόσωπος του PTI, Ράουφ Χασάν, απορρίπτει την ιστορία ως «σενάριο Άγκαθα Κρίστι». Όπως και να έχει, η «συμμαχία» ανάμεσα στον Καν και τους στρατηγούς δεν κράτησε πολύ. Ο αρχηγός του στρατού, στρατηγός Καμάρ Τζαβέντ Μπάτζουα, φέρεται να βρήκε την Μπούσρα «ενοχλητική» και «παρεμβατική». «Ο Μπάτζουα πάντα μιλούσε έξαλλος γι’ αυτήν, λέγοντας ότι κάνει μαύρη μαγεία» ανέφερε πρώην υπουργός του Καν. «Ήταν έξαλλος, γιατί ένιωθε ότι ο Καν την άκουγε περισσότερο απ’ ότι εκείνον».

Το 2019 ο Χαν προκάλεσε αναστάτωση, απομακρύνοντας τον επικεφαλής της ISI, στρατηγό Ασίμ Μουνίρ, μόλις οκτώ μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του. Σύμφωνα με ευρέως διαδεδομένη φήμη στον πακιστανικό Τύπο, ο Μουνίρ είχε προσέλθει στον Καν με στοιχεία για υποτιθέμενη εμπλοκή της Μπούσρα σε εξυπηρετήσεις φίλων της. Ο Καν αρνήθηκε κατηγορηματικά τις καταγγελίες και αργότερα κατηγόρησε τον Μουνίρ ότι έχει εξαπολύσει «εκδικητική» εκστρατεία κατά της συζύγου του, μετά την απομάκρυνσή του.

Η ανατροπή, οι δίκες και η διπλή φυλάκιση

Η δημοτικότητα του Χαν άρχισε να φθίνει, καθώς οι προεκλογικές δεσμεύσεις αποδεικνύονταν ανέφικτες. «Υποσχεθήκαμε 5.000.000 κατοικίες» είπε ο πρώην υπουργός Φαϊσάλ Βάουντα. «Δεν μπορούμε να το κάνουμε ούτε σε 20 χρόνια, πόσο μάλλον σε πέντε». Τον Απρίλιο του 2022, ο Χαν βίωσε αυτό που ήξεραν όλοι οι προηγούμενοι πολιτικοί ηγέτες της χώρας: κανένας εκλεγμένος πρωθυπουργός δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία, αν ο στρατός αποφασίσει ότι έχει έρθει η ώρα να φύγει.

Πιστεύοντας ότι έχει ακόμη την κοινωνία με το μέρος του, ο Χαν κλιμάκωσε τη ρητορική του, κατηγορώντας ανοιχτά τον στρατό μετά την ανατροπή του. Τον Νοέμβριο του 2022, την ώρα που εκφωνούσε ομιλία σε προεκλογική συγκέντρωση, δέχθηκε πυροβολισμό στο πόδι. Ο ίδιος κατηγόρησε άμεσα τις ένοπλες δυνάμεις και τις υπηρεσίες πληροφοριών, λέγοντας ότι μπορεί να αποδείξει πως στρατηγοί βρίσκονταν πίσω από σχέδιο δολοφονίας του και ζητώντας να απαντηθεί αν είναι «υπεράνω του νόμου».

Στις 24 Νοεμβρίου 2022, ο Ασίμ Μουνίρ -ο ίδιος στρατηγός που είχε απομακρύνει ο Χαν από την κορυφή της ISI- τοποθετήθηκε αρχηγός του στρατού, θέση που θεωρείται η ισχυρότερη στη χώρα. Τον Μάιο του 2023 ο Χαν συνελήφθη. Η σύλληψή του προκάλεσε κύμα διαδηλώσεων χωρίς προηγούμενο: για πρώτη φορά, διαδηλωτές επιτέθηκαν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Ο Χαν τόλμησε να κατονομάσει τον στρατάρχη Μουνίρ, λέγοντας ότι ο αρχηγός του στρατού «φοβάται» μήπως αποπεμφθεί αν το PTI επιστρέψει στην εξουσία και τον κατηγόρησε ότι «διαλύει το μέλλον της χώρας, για να προστατεύσει τον εαυτό του».

Παρά την καταστολή, οι δημοσκοπήσεις έδειξαν ότι η βάση του παραμένει ισχυρή. Στις εκλογές του περασμένου έτους, ο στρατός έκανε ό,τι μπορούσε, για να περιορίσει τις πιθανότητες του PTI: εκτός από τις καταγγελίες για αλλοίωση του αποτελέσματος, οι υποψήφιοι του κόμματος υποχρεώθηκαν να κατέβουν χωρίς το σύμβολο του κρίκετ -το «ρόπαλο»- δίπλα στο όνομά τους, κάτι που δυσκόλεψε ιδιαίτερα τους αναλφάβητους ψηφοφόρους, που αναγνώριζαν έτσι το κόμμα. Παρ' όλα αυτά, οι υποψήφιοι που συνδέονταν με το PTI κέρδισαν 93 από τις 266 έδρες: όχι αρκετές για σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά εντυπωσιακό αποτέλεσμα υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο στρατός και η κυβέρνηση συνέχισαν να ασκούν ασφυκτική πίεση, με δεκάδες δικαστικές υποθέσεις κατά του Χαν. Τρεις από αυτές αφορούσαν άμεσα και την Μπούσρα Μπίμπι, η οποία αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες.

Η πρώτη υπόθεση σχετιζόταν με την ημερομηνία του γάμου τους, την 1η Ιανουαρίου 2018. Οι εισαγγελείς υποστήριξαν ότι, εφόσον η Μπούσρα είχε πάρει διαζύγιο στις 14 Νοεμβρίου 2017, δεν τηρήθηκε η ισλαμική «περίοδος αναμονής» («ιντά») μεταξύ διαζυγίου και νέου γάμου. Στις ακροάσεις συζητήθηκαν λεπτομέρειες ακόμη και για τον κύκλο περιόδου της, γεγονός που προκάλεσε αποστροφή σε μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης. Το ζευγάρι καταδικάστηκε σε επταετή κάθειρξη, αλλά αθωώθηκε σε δεύτερο βαθμό.

Η δεύτερη υπόθεση αφορούσε στην κατηγορία ότι ο Χαν και η σύζυγός του παρενέβησαν παράνομα, ώστε ένα μέρος τεράστιου προστίμου που είχε επιβληθεί σε μεγάλο κατασκευαστικό όμιλο, να διοχετευθεί στη δημιουργία ισλαμικού πανεπιστημίου. Η υπόθεση οδήγησε σε ποινή 14 ετών για τον Χαν και επτά ετών για την Μπούσρα Μπίμπι, ποινές που επίσης έχουν προσβληθεί δικαστικά.

Η τρίτη, ιδιαίτερα προβεβλημένη υπόθεση, αφορά δώρα από τον διάδοχο του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν: κοσμήματα για την Μπούσρα και ένα ρολόι διακοσμημένο με διαμάντια της φίρμας Graff για τον Καν. Τα δώρα που λαμβάνουν κρατικοί αξιωματούχοι πρέπει να παραδίδονται στο κρατικό θησαυροφυλάκιο (το λεγόμενο «Τόσα Χανά») και, κατόπιν, ο αξιωματούχος μπορεί να πληρώσει το 50% της αξίας τους, εφόσον θέλει να τα κρατήσει. Οι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι το ζευγάρι δεν δήλωσε τα δώρα όπως όφειλε, εξασφάλισε τεχνητά χαμηλές αποτιμήσεις, πλήρωσε το μισό του μειωμένου ποσού και πούλησε τα αντικείμενα με κέρδος. Η υπόθεση αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η κατηγορία κατά της Μπούσρα για τα δώρα ενισχύθηκε από μια διαρροή ηχητικού, στο οποίο ακούγεται να επικρίνει έντονα τον υπεύθυνο του σπιτιού, Ινάμ Σαχ, επειδή φωτογράφισε δώρα που έφταναν στην κατοικία. «Γιατί βγαίνουν φωτογραφίες;» ακούγεται να φωνάζει, προτού τον διώξει από το σπίτι.

Σε όλες αυτές τις υποθέσεις, οι περισσότεροι παρατηρητές διαπιστώνουν έντονα πολιτικά κίνητρα. Σε μια χώρα όπου η διαφθορά είναι συστημική, οι πράξεις για τις οποίες κατηγορείται ο Καν από πολλούς θεωρούνται «μικρής κλίμακας» σε σύγκριση με άλλα σκάνδαλα. Για τους υποστηρικτές του, ο Χαν παραμένει «αδιάφθορος» -και κανένας αριθμός δικών δεν φαίνεται να κλονίζει αυτή την πεποίθηση. Ακόμη και ο αποστασιοποιημένος πλέον Φαϊσάλ Βάουντα λέει ότι «δεν ενδιαφέρεται για τα χρήματα», θυμίζοντας ότι δεν διεκδίκησε οικονομικό διακανονισμό στο διαζύγιό του με την πρώτη σύζυγό του, την κληρονόμο Τζεμίμα Γκολντσμιθ. «Ο κόσμος απλώς δεν πιστεύει ότι είναι διεφθαρμένος» παρατηρεί αναλυτής με μακρά εμπειρία στο πακιστανικό πολιτικό σκηνικό.

Δύο κρατούμενοι, ένα πολιτικό διακύβευμα

Σε επιστολή του προς τη δικαστική εξουσία τον Σεπτέμβριο, ο 74χρονος σήμερα Χαν περιέγραψε ότι κρατείται «σαν σε κλουβί», σε απομόνωση, χωρίς πρόσβαση σε βιβλία ή εφημερίδες -κάτι που η κυβέρνηση διαψεύδει. Σύμφωνα με την ίδια επιστολή, η Μπούσρα Μπίμπι στερείται επίσης βιβλίων και ακόμη και ιατρικής φροντίδας.

Ο στρατάρχης Μουνίρ εν τω μεταξύ ενίσχυσε περαιτέρω τη θέση του. Έχει αποσπάσει θετικά σχόλια για τη στρατηγική προσέγγιση προς τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και, πρόσφατα, το Κοινοβούλιο ενέκρινε νέες εξουσίες και ισόβια ασυλία για τον ίδιο. Ο Φαΐζ Χαμίντ, ο πρώην επικεφαλής της αντικατασκοπείας που πολλοί θεωρούσαν σύμμαχο του Καν, έχασε τη θέση του και βρίσκεται προφυλακισμένος, αντιμετωπίζοντας στρατοδικείο.

Τον Νοέμβριο του περασμένου έτους, το PTI προσπάθησε να μετατρέψει τη λαϊκή υποστήριξη προς τον Καν σε πίεση για την απελευθέρωσή του. Η Μπούσρα Μπίμπι, που τότε δεν ήταν υπό κράτηση, ηγήθηκε πορείας διαδηλωτών από την Πεσάβαρ προς το Ισλαμαμπάντ. Ήταν η πρώτη φορά που εμφανιζόταν σε τόσο κεντρικό δημόσιο ρόλο, γεγονός που οδήγησε ορισμένους να εικάσουν ότι θα μπορούσε να διεκδικήσει ηγετικό ρόλο στο PTI στο μέλλον. Οι εικόνες της, πλήρως καλυμμένης με λευκό πέπλο, όρθιας στην καρότσα φορτηγού και απευθυνόμενης σε πλήθη ανδρών, έκαναν τον γύρο των κοινωνικών δικτύων. «Ήταν μια αξιοσημείωτη στιγμή» είπε η δημοσιογράφος Ατίκα Ρεχμάν. «Μια γυναίκα που δεν προέρχεται από τις μεγάλες πολιτικές οικογένειες, να ηγείται χιλιάδων ανδρών απέναντι στον στρατό. Δημιουργεί νέο έδαφος».


Η πορεία κατέληξε σε βίαιη καταστολή: οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον των διαδηλωτών, με ανεξάρτητους δημοσιογράφους να κάνουν λόγο για τουλάχιστον οκτώ νεκρούς, αλλά οι στρατιωτικές αρχές αρνήθηκαν ότι υπήρξαν θύματα. Όταν τα επεισόδια κόπασαν, η Μπούσρα Μπίμπι συνελήφθη.

Σήμερα, οι προοπτικές του Χαν δείχνουν, τυπικά, δυσοίωνες. Είναι ηλικιωμένος, κρατούμενος, περικυκλωμένος από δικαστικές υποθέσεις. Παρ' όλα αυτά, η κοινωνική δυσαρέσκεια για την επέμβαση του στρατού στην πολιτική παραμένει έντονη και πολλοί εξακολουθούν να τον βλέπουν ως «ηθικό κυρίαρχο», όπως τον χαρακτηρίζει ιστορικός με μεγάλη επιρροή στο Πακιστάν. Κάποιοι από τους στενότερους συνεργάτες του, μεταξύ των οποίων και η αδελφή του, Αλίμα, φέρονται να τον πιέζουν να παραμείνει αμετακίνητος και να μην αποδεχθεί «συμβιβασμό» με τον στρατό, για να εξασφαλίσει την απελευθέρωσή του. Η Μπούσρα Μπίμπι, σύμφωνα με πρώην υπουργό της κυβέρνησής του, «είναι πιο διατεθειμένη να συζητήσει με τον στρατό».

Για πολλούς Πακιστανούς που θεωρούν τον Ιμράν Χαν ως τον μόνο πολιτικό, ικανό να σπάσει τον «ασφυκτικό κλοιό» των παραδοσιακών ελίτ, το διακύβευμα είναι τεράστιο. Ο ίδιος εμφανίζεται αποφασισμένος να μην υποχωρήσει -αλλά ταυτόχρονα αναγνωρίζει δημόσια την επίδραση που έχει πάνω του η σύζυγός του. «Η Μπούσρα Μπίμπι δεν είναι το αδύναμο σημείο μου» δήλωσε πρόσφατα από το κελί του. «Αντίθετα, η γενναιότητά της με έκανε πιο δυνατό».

 

ΠΗΓΗ: Πρώτο Θέμα