Η ιστορία είναι η μεγαλύτερη ποιήτρια και καλλιτέχνιδα όλων των εποχών και η σπουδαιότερη δημιουργός, έγραψε, σε ελεύθερη απόδοση, ο Αυστριακός, συγγραφέας και δημοσιογράφος, Στέφαν Τσβάιχ στον πρόλογο του έργου του «Οι μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας». Αναμφίβολα μία από αυτές ήταν η ελληνική επανάσταση του 1821 η οποία αποτέλεσε την έμπνευση για κάθε μορφή τέχνης, μεταξύ των οποίων η λογοτεχνία και δη η ποίηση.
Δύο λοιπόν αιώνες μετά, ο απανταχού ελληνισμός με διάφορες εκδηλώσεις ανακαλεί στη μνήμη του την χρονολογία ορόσημο στην μακραίωνη ιστορία του έθνους. Με αυτό το σκεπτικό η Ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Λουίζα Χριστοδουλίδου και ο Ειδικός Επιστήμονας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Χρήστος Αλεξάνδρου, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να υλοποιήσουν το φιλόδοξο και δύσκολο εγχείρημα μιας θεματικής ποιητικής ανθολογίας για την ελληνική επανάσταση του 1821.
Σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ) η Ακαδημαϊκός, Λουίζα Χριστοδουλίδου δήλωσε ότι «η Ανθολογία θα περιλαμβάνει ποιήματα Κυπρίων δημιουργών που γράφτηκαν από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας, είτε έχουν δημοσιευτεί σε ποιητικές συλλογές, εφημερίδες και περιοδικά είτε δημιουργήθηκαν ή θα δημιουργηθούν με αφορμή την εξαγγελία αυτής της θεματικής ανθολογίας».
Σημείωσε ότι «η Ανθολογία, που ετοιμάζουμε, είναι αφιερωμένη στους αγνούς, ανιδιοτελείς ρακένδυτους ραγιάδες - αγωνιστές, τους ήρωες και τις ηρωίδες –που ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι στην κραταιά οθωμανική αυτοκρατορία αλλά και στην Αυστρία του Μέτερνιχ και των λοιπών συμμάχων τους– που κατέκτησαν συνειδητά την Ελευθερία και την εθνική τους ταυτότητα και απέκτησε νόημα και υπόσταση η αποστολή τους ως Έθνους».
«Ξεχωριστή είναι η τιμή και για τους Ευρωπαίους Φιλέλληνες, τους αληθινούς ενώ τα όποια ανόσια ακολούθησαν αυτού του Αγώνα δεν αμαυρώνουν το μεγαλείο του ούτε ακυρώνουν τη συνθήκη του», δήλωσε η κ. Χριστοδουλίδου.
Όπως είπε «στόχος μας με την έκδοση της ποιητικής Ανθολογίας, είναι να είμαστε συνεπείς με την ιστορική λειτουργία της κυπριακής ποιητικής παραγωγής, γι’ αυτόν λοιπόν τον λόγο το προεξάρχον κριτήριο των ποιημάτων που θα συμπεριληφθούν, θα έχει ιστορικό ανθολογικό χαρακτήρα και όχι απολύτως αξιολογικό».
«Θα ήταν ευχής έργον, αν χαρτογραφείτο και το μεγάλο ρεύμα του Φιλελληνισμού αλλά και η συμβολή των Κυπρίων σε οποιοδήποτε επίπεδο. Και βέβαια όλες οι μορφές των αγωνιστών και των λογίων, που άφησαν έντονα χαραγμένο το στίγμα τους στη συλλογική μνήμη – στο διηνεκές – με τις πράξεις ή τις ιδέες τους», σημείωσε η Ακαδημαϊκός.
Για την επέτειο των 200 ετών από την ελληνική επανάσταση, η κ. Χριστοδουλίδου, αναφέρει ότι «πέραν της διάστασης του ιστορικού γεγονότος αυτού καθαυτού αποτελεί, όπως γράφει και ο συγγραφέας, Στρατής Τσίρκας, και πνευματικό γεγονός, διότι δύο αριστουργήματα τα οποία θεμελιώνουν τη Νεοελληνική Λογοτεχνία είναι συγκαιρινά της Επανάστασης του 1821».
Πρόκειται, συνέχισε, «για τη Γυναίκα της Ζάκυνθος, που γράφεται μεσούντος του Αγώνα και συγκεκριμένα στο διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου (1825-1826), καθώς και τα Απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, που συνιστούν το μνημείο της ελληνικής συνείδησης».
Επίσης, «και ο Ύμνος στην Ελευθερία του Διονυσίου Σολωμού γράφτηκε μεσούσης της Επανάστασης, τον Μάιο του 1823, όπως άλλωστε και οι Ωδές του Ανδρέα Κάλβου, στα 1824 και 1826, στις οποίες εξυμνείται το έπος του ’21, ενώ το πρώτο σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων πιθανολογείται ότι γράφτηκε το 1830», είπε η κ. Χριστοδουλίδου για να προσθέσει ότι «ως εκ τούτου, θεωρήσαμε, επιβεβλημένο να τιμηθεί αυτή η επέτειος και μέσω της λογοτεχνίας, και εν προκειμένω της ποίησης».
Σημείωσε ότι "η ποίηση διαλέγεται με την ιστορία και ευελπιστούμε ότι ανάμεσα στα ποιήματα που θα συγκεντρώσουμε, θα δούμε αποτυπωμένες τόσο τις ορατές όσο και τις αθέατες ή αποσιωπημένες, άγνωστες ή ‘ανεξερεύνητες’ πλευρές αυτού του συγκλονιστικού Αγώνα»
Ερωτηθείσα με ποια κριτήρια η επιτροπή ανθολόγησης θα επιλέξει τα ποιήματα, η Ακαδημαϊκός απάντησε ότι «είναι κάτι που μας προβλημάτισε αρκετά, μπορώ να ομολογήσω, και επιβαλλόταν να τεθούν οι όροι και τα κριτήρια της επιλογής των ποιημάτων».
«Όμως πρόθεσή μας είναι να ανθολογηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός ποιητών και ποιητριών, να υπάρχει δηλαδή αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση των Κυπρίων δημιουργών, αν ανταποκριθούν βέβαια όλοι όσοι βρίσκονται εν ζωή», σημείωσε η κ. Χριστοδουλίδου.
Εξήγησε ότι «καταρχήν, οι όροι και τα κριτήρια καθορίστηκαν με βάση την οριοθέτηση του ιστορικού παρονομαστή, και εφόσον η Ανθολογία έχει θεματικό πρόσημο, τα κριτήρια επιλογής δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι πάρα πολύ αυστηρά· ο χαρακτήρας της Ανθολογίας δεν αφορά μια τιμητική επιλογή των αρτιότερων και αισθητικά αψεγάδιαστων ποιημάτων».
Όπως είπε η Λουίζα Χριστοδουλίδου, «εκτός των άλλων, έμμεσα, χαρτογραφείται παράλληλα, και η πορεία της ποίησης που γράφεται στην Κύπρο· έτσι δεν μπορούν να απουσιάζουν πρωτόλειες δημιουργίες, και δεδομένου ότι διατρέχουμε όλες τις εποχές, φυσικό επακόλουθο είναι να συμπεριλάβουμε και ποιήματα ελασσόνων ποιητών».
Σημείωσε ότι «αυτό που επιδιώκουμε, είναι, μέσα από την ποίηση, να ανιχνεύσουμε την πρόσληψη του ιστορικού γεγονότος και να διαφανεί πώς ‘μυθοποιείται’ ποιητικά ένα ιστορικό γεγονός από την απόσταση των 60-70 χρόνων, παραδείγματος χάριν, και πώς, όταν υπάρχει μεγαλύτερη χρονική αποστασιοποίηση».
Θεωρώ, ως εκ τούτου, δήλωσε η Ακαδημαϊκός, «ότι επιβάλλεται να συνυπολογίσουμε και το ιστορικο-ιδεολογικό-πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γράφονται π.χ. τα επικαιρικά ποιήματα των Θρασύβουλου Ρώπα, Θεμιστοκλή Θεοχαρίδη το 1884 και Ιωάννη Περδίου το 1907, με αφορμή την άφιξη του ελληνικού ευδρόμου ‘Ν. Μιαούλης’ στην Κύπρο, ή των Χριστόφορου Παλαίση, το 1931 και Κώστα Μόντη, το 1974, που γράφτηκαν σε σημαδιακές ιστορικές χρονολογίες».
Πρόσθεσε ότι «δεν θα θέλαμε να αποκλείσουμε κάποιον δημιουργό, εφόσον η Επανάσταση του 1821, ως ιστορικό γεγονός, του πρόσφερε μία παρηγορητική παραμυθία ή αγαλλίαση και τον ενέπνευσε μιας και οι ποιητές και οι ποιήτριες αναζητούν την έμπνευσή τους και αναμετρώνται με τα όριά τους ενώ αποτελούν μέρος της Ιστορίας της Λογοτεχνίας μας, με τις καλές και τις λιγότερο καλές στιγμές τους».
«Στόχος μας είναι να είμαστε συνεπείς με την ιστορική λειτουργία της κυπριακής ποιητικής παραγωγής, γι’ αυτόν λοιπόν τον λόγο το προεξάρχον κριτήριο των ποιημάτων που θα συμπεριληφθούν, θα έχει ιστορικό ανθολογικό χαρακτήρα και όχι απολύτως αξιολογικό», εξήγησε, περαιτέρω.
Δανειζόμενη μια παράγραφο από τον πρόλογο στο έργο «Οι μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας» του Αυστριακού, Στέφαν Τσβάιχ, η Ελληνίδα Ακαδημαϊκός έκανε ένα παραλληλισμό της ιστορίας με την ποίηση, τη διαχρονικότητα αλλά και την δημιουργία σε εκείνες τις λίγες στιγμές τις σπάνιες και στην τέχνη και στη ζωή
«Κανένας καλλιτέχνης δεν είναι καλλιτέχνης και τις είκοσι τέσσερις ώρες της καθημερινότητας του. Το ουσιαστικό του έργο, αυτό που μένει, ολοκληρώνεται πάντοτε κατά τη διάρκεια των λιγοστών και σπάνιων στιγμών της έμπνευσης. Το ίδιο συμβαίνει και με την ιστορία, τη μεγαλύτερη ποιήτρια και καλλιτέχνιδα όλων των εποχών, τη σπουδαιότερη δημιουργό. Κι εκεί είναι σπάνιες οι στιγμές της έξαρσης, όπως και στην τέχνη, όπως και στη ζωή», έγραψε ο Τσβάιχ, σύμφωνα με την απόδοση της κ. Χριστοδουλίδου.
Απαντώντας σε ερώτηση για τους στόχους έκδοσης της Ποιητικής Ανθολογίας, η κ. Χριστοδουλίδου, είπε ότι «κυρίως μας ενδιαφέρει να τιμήσουμε την Επανάσταση, αυτήν καθεαυτήν –‘την ιερή κιβωτό του Ελληνισμού’– μακριά από ιδεοληψίες και εθνικά ταμπού που συσσωρεύτηκαν, εξαιτίας της εκμετάλλευσης αλήστου μνήμης εποχών και έγιναν η αιτία να υποβαθμιστεί η ουσία της».
Πρόσθεσε ότι «στόχος μας είναι να αποτυπωθεί ο τρόπος με τον οποίον οι ποιητές και οι ποιήτριες της Κύπρου ενωτίσθηκαν με το δίδαγμα αυτού του Αγώνα και εμπνεύσθηκαν».
Η Ανθολογία στοχεύει και στο να απαντηθεί και να διαπιστωθεί «πότε παρατηρείται πληθώρα αναφορών: αναθερμαίνεται μόνο σε δύσκολες, για την ιδιαίτερη πατρίδα ή το Έθνος, στιγμές; Ας πούμε ‘σε μια ώρα πολέμου’, για να θυμηθούμε και τον Ηλία Bενέζη; Ή είναι διαχρονικό το ενδιαφέρον;».
Όπως είπε η Ακαδημαϊκός «ίσως μέσα από αυτό το corpus (όγκο) ποιημάτων να προκύψει και μία ιστορικοφιλολογική μελέτη, διότι ομολογουμένως η πρόσληψη της Επανάστασης του ’21 στη Νεοελληνική Λογοτεχνία δεν υπήρξε και τόσο προσφιλές θέμα στις αναζητήσεις των φιλολόγων, σε αντίθεση με τη Μικρασιατική Καταστροφή ή το έπος του ’40».
«Ευχής έργον, όμως, είναι ότι έχουν προγραμματισθεί αρκετά συνέδρια μέσα στο 2021 και εύλογο είναι ότι θα αναζωπυρωθεί το ενδιαφέρον των Νεοελληνιστών και των Ιστορικών», συνέχισε.
Η κ. Χριστοδουλίδου δήλωσε πως «ευελπιστούμε ότι η Ανθολογία θα κυκλοφορήσει στις αρχές του 2021, θα εκδοθεί από έγκριτο εκδοτικό οίκο της Αθήνας, με απώτερο στόχο να κοινοποιηθεί και στο ελλαδικό κοινό, αφενός η ποίηση που δημιουργείται στην Κύπρο, και αφετέρου η ενασχόληση των Ελλήνων Κυπρίων δημιουργών με τα κορυφαία γεγονότα της νεότερης ιστορίας μα»ς.
Πρόσθεσε ότι «στόχος είναι, παράλληλα με την εξαιρετική Ανθολογία του, Ελληνα ποιητή Ηλία Γκρη, ‘Το 1821 στην ελληνική ποίηση (2011)’, να υπάρχει και η κυπριακή εκδοχή πρόσληψης της πεμπτουσίας της νεότερης ελληνικής Ιστορίας, διότι ας σημειωθεί ότι είναι ελάχιστα τα έργα Κυπρίων δημιουργών που περιλαμβάνονται στην εν λόγω Ανθολογία.
Για τους φορείς που συνδιοργανώνουν την πρωτοβουλία δημιουργίας και έκδοσης της Ανθολογίας, η κ. Χριστοδουλίδου είπε ότι «το συγκεκριμένο εκδοτικό εγχείρημα αφορά προσωπική πρωτοβουλία μίας νεοελληνίστριας, (της ίδιας) και ενός ιστορικού (του Χρήστου Αλεξάνδρου) που άπτεται των ιδιαίτερων ενδιαφερόντων τους».
«Θελήσαμε να συμβάλουμε κι εμείς σε αυτήν την ιστορική συγκυρία της επετείου των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, ενόψει των εορτασμών στην Ελλάδα, στην Κύπρο και την όπου γης ομογένεια», δήλωσε η κ. Χριστοδουλίδου και κάλεσε «όλους τους ποιητές και τις ποιήτριες να συνδράμουν σε αυτήν την προσπάθεια» ευχαριστώντας θερμά όλους όσοι έχουν ανταποκριθεί έως τώρα.
Από ΚΥΠΕ
Ειδήσεις σήμερα:
Μεγάλη η πυρκαγιά στην Πάφο, δυσκολεύουν την κατάσβεση οι ισχυροί άνεμοι - Δείτε βίντεο
Φωτιά ξέσπασε γύρω στις 20.00 την Τετάρτη στην περιοχή του «Aphrodite Hills», παρά την Πέτρα του Ρωμιού.
Ακολουθήστε το Tothemaonline.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
