Εκτεταμένη έρευνα με αφορμή καταγγελίες για υπόθεση δωροδοκίας στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom συγκλονίζει την Ουκρανία.
Πρόκειται για υπόθεση διαφθοράς με προεκτάσεις στα υψηλά κλιμάκια της κυβέρνησης, που αν επιβεβαιωθεί ενδέχεται να πυροδοτήσει τεράστιο πολιτικό σκάνδαλο.
Το πρωί της Δευτέρας, το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) και η Ειδική Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (SAPO) ανακοίνωσαν ότι αποκάλυψαν σχέδιο διαφθοράς μεγάλης κλίμακας στον τομέα της ενέργειας.
Η επιχείρηση έλαβε την κωδική ονομασία "Μίδας", από τον μυθικό βασιλιά, ο οποίος μετέτρεπε σε χρυσό ό,τι άγγιζε.
Η NABU και η SAPO δήλωσαν ότι η έρευνα, η οποία διήρκεσε 15 μήνες και περιελάμβανε 1.000 ώρες ηχογραφήσεων, αποκάλυψε τη συμμετοχή πολλών μελών της ουκρανικής κυβέρνησης.
Το γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς ανέφερε ότι τα μέλη της σπείρας δωροδοκούνταν από εργολάβους της Energoatom, εισπράττοντας ποσά που έφταναν στο 10-15% της αξίας κάθε σύμβασης.
Περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια σε κεφάλαια "ξεπλύθηκαν", σύμφωνα με την NABU.
"Στην πραγματικότητα, η διαχείριση μιας στρατηγικής σημασίας επιχείρησης, με ετήσια έσοδα άνω των 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, δεν γινόταν από τους αρμόδιους υπαλλήλους, αλλά από άλλα πρόσωπα που δεν είχαν καμία επίσημη εξουσία", ανέφερε η NABU σε ανακοίνωσή της.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες, οι εμπλεκόμενοι έδιναν έναντι αμοιβής παράνομα συμβάσεις σε εργολάβους που κατασκεύαζαν οχυρωματικά έργα κατά των ρωσικών επιθέσεων στις ενεργειακές υποδομές, την ίδια ώρα που εκατομμύρια Ουκρανοί σε όλη τη χώρα υποφέρουν από διακοπές ρεύματος και μπλακ άουτ.
Ποιοι εμπλέκονται στην έρευνα;
Ο Oleksandr Abakumov, ο οποίος ηγείται της ερευνητικής ομάδας, δήλωσε σε βίντεο στο κανάλι της NABU στο YouTube ότι το πρωί της Δευτέρας πραγματοποιήθηκαν περίπου 70 έρευνες σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους.
Την Τρίτη, το Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς απήγγειλε κατηγορίες σε οκτώ άτομα για δωροδοκία, υπεξαίρεση και παράνομο πλουτισμό.
Μεταξύ αυτών είναι ο Ihor Myroniuk, άλλοτε σύμβουλος του πρώην υπουργού Ενέργειας Herman Halushchenko, ο οποίος στο παρελθόν διετέλεσε αναπληρωτής επικεφαλής του Ταμείου Κρατικής Περιουσίας.
Ο Myroniuk εργάστηκε επίσης ως βοηθός του Ουκρανού πρώην βουλευτή Andrii Deerkach, ο οποίος διέφυγε στη Ρωσία και είναι γερουσιαστής από το 2024.
Εμπλέκεται επίσης ο Dmytro Basov, πρώην εισαγγελέας και πρώην επικεφαλής του τμήματος ασφάλειας της Energoatom.
Η NABU αναφέρει ότι ο Myroniuk και ο Basov ουσιαστικά "πήραν τον έλεγχο όλων των συμβάσεων της εταιρείας".
Άλλοι τέσσερις εμπλεκόμενοι εργάζονταν σε ένα back office που κανόνιζε το ξέπλυμα του βρώμικου χρήματος, σύμφωνα με την NABU, συμπεριλαμβανομένου του Ουκρανού επιχειρηματία Oleksandr Tsukerman.
Ο Halushchenko, πρώην υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας από το 2021 έως τον Ιούλιο του 2025, ο οποίος στη συνέχεια έγινε υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας μέχρι την παραίτησή του πριν από δύο ημέρες, φέρεται επίσης να εμπλέκεται.
Η έρευνα του γραφείου καταπολέμησης της διαφθοράς υποστηρίζει ότι ο επικεφαλής και ο εγκέφαλος πίσω από το σχέδιο διαφθοράς είναι ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, πρώην επιχειρηματικός εταίρος του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ποιος είναι ο Τιμούρ Μίντιτς;
Ο Μίντιτς ήταν ένας από τους στενότερους συνεργάτες του Ζελένσκι πριν ο δεύτερος γίνει πρόεδρος το 2019.
Είναι συνιδιοκτήτης της Kvartal 95, εταιρείας παραγωγής που ιδρύθηκε από τον νύν πρόεδρο της Ουκρανίας.
Μετά την εκλογή του το 2019, ο Ζελένσκι μεταβίβασε το μερίδιό του στην εταιρεία σε άλλους εταίρους.
Το 2021 ο πρόεδρος φέρεται να γιόρτασε τα γενέθλιά του στο διαμέρισμα του Μίντιτς, σύμφωνα με Ουκρανούς ερευνητές δημοσιογράφους.
Ο Μίντιτς, 46 ετών, κατάγεται από την πόλη Ντνίπρο στην κεντρική Ουκρανία. Είναι παραγωγός ταινιών με εκτεταμένα επιχειρηματικά συμφέροντα σε διάφορους τομείς.
Την Πέμπτη ο Ζελένσκι υπέγραψε διάταγμα για την επιβολή κυρώσεων στον Μίντιτς και σε έναν άλλο επιχειρηματία, τον Oleksandr Tsukerman, ο οποίος επίσης εμπλέκεται στην έρευνα για διαφθορά.
Σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα με το οποίο ανακοινώνονται οι κυρώσεις, τόσο ο Tsukerman όσο και ο Μίντιτς είναι Ισραηλινοί πολίτες, γεγονός που τους επιτρέπει να εγκαταλείπουν ελεύθερα τη χώρα, σε αντίθεση με τους Ουκρανούς πολίτες.
Η NABU έχει ήδη ερευνήσει αρκετές εγκαταστάσεις που συνδέονται με τον Μίντιτς, αλλά αυτός έφυγε από την Ουκρανία πριν το γραφείο αποκαλύψει την έρευνα νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Σύμφωνα με την Κρατική Συνοριοφυλακή, ο Μίντιτς πέρασε τα σύνορα νόμιμα, κάτι που δικαιούται επίσης ως πατέρας τριών ανήλικων παιδιών.
Ο Tsukerman, 61 ετών, φέρεται επίσης να έχει εγκαταλείψει την Ουκρανία. Όλοι οι άνδρες άνω των 60 ετών έχουν επίσης νόμιμο δικαίωμα να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Η αντίδραση του Κιέβου στην έρευνα
Από την πλευρά της, η ουκρανική κυβέρνηση ξεκίνησε μαζικούς ελέγχους κατά της διαφθοράς σε όλες τις κρατικές εταιρείες, ανακοίνωσε την Πέμπτη η πρωθυπουργός Γιούλια Σβιριντενκο.
Το Κίεβο ετοιμάζει μια "συνολική απόφαση σχετικά με όλες τις κρατικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στον τομέα της ενέργειας", δήλωσε.
"Οι έλεγχοι βρίσκονται σε εξέλιξη και τα εποπτικά συμβούλια έχουν λάβει εντολή να επανεξετάσουν τις λειτουργίες, ιδίως τις πρακτικές προμηθειών".
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η υπουργός Ενέργειας Svitlana Hrynchuk παραιτήθηκε εν μέσω της έρευνας μαζί με τον Halushchenko.
Όμως η φερόμενη εμπλοκή του πρώην επιχειρηματικού εταίρου και προσωπικού φίλου του Ζελένσκι, Μίντιτς, καθιστά την έρευνα αυτή ιδιαίτερα ευαίσθητη για τον Ουκρανό ηγέτη και θα μπορούσε να εξελιχθεί στο μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς της προεδρίας του.
Ολόκληρη η προεκλογική του εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2019 είχε στηριχθεί σε υποσχέσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
"Όλοι όσοι δημιούργησαν κυκλώματα πρέπει να λάβουν μια σαφή απάντηση. Πρέπει να υπάρξουν ετυμηγορίες. Και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι πρέπει να συνεργαστούν με την NABU, μαζί με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου", δήλωσε ο Ζελένσκι αυτή την εβδομάδα, καθώς αποκαλύφθηκε η έρευνα.
Οι «αδιάφθοροι»
Η NABU και η SAPO δημιουργήθηκαν το 2015 στο πλαίσιο των φιλοδυτικών μεταρρυθμίσεων που ακολούθησαν την Επανάσταση της Αξιοπρέπειας στην Ουκρανία το 2014, η οποία ανέτρεψε τον πρώην φιλορώσο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς.
Η NABU ερευνά τη διαφθορά σε ανώτατο επίπεδο και οι υποθέσεις της εποπτεύονται και διώκονται από τη SAPO. Στη συνέχεια, το Ανώτατο Δικαστήριο κατά της Διαφθοράς της Ουκρανίας εκδικάζει τις υποθέσεις αυτές.
Τα δύο όργανα ιδρύθηκαν για να διερευνούν και να διώκουν ανεξάρτητα κορυφαίους Ουκρανούς αξιωματούχους που είναι ύποπτοι για δωροδοκία, χωρίς να υπόκεινται σε πολιτική επιρροή ή παρέμβαση.
Οι υποθέσεις διαφθοράς εποπτεύονταν από τον επικεφαλής εισαγγελέα κατά της διαφθοράς, ο οποίος ήταν ανεξάρτητος από τον γενικό εισαγγελέα της Ουκρανίας.
Η δημιουργία της NABU και της SAPO ήταν μία από τις απαιτήσεις που είχαν θέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την απελευθέρωση των θεωρήσεων διαβατηρίων της Ουκρανίας με την ΕΕ.
Τον Ιούλιο, η κρατική υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας SBU εξαπέλυσε σειρά επιδρομών στη NABU στο πλαίσιο σαρωτικής έρευνας σχετικά με υποψίες για ρωσική διείσδυση. Πάνω από δώδεκα υπάλληλοι ερευνήθηκαν και δύο συνελήφθησαν.
Η SBU δήλωσε ότι είχε συλλάβει έναν υπάλληλο της NABU ως ύποπτο για κατασκοπεία υπέρ της Ρωσίας και έναν άλλο για υποτιθέμενες επιχειρηματικές σχέσεις με τη Μόσχα. Άλλοι υπάλληλοι της NABU είχαν δεσμούς με το απαγορευμένο κόμμα ενός φυγάδα Ουκρανού πολιτικού, σύμφωνα με την κρατική υπηρεσία ασφαλείας.
Και οι δύο υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς διέψευσαν τους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν κατά των υπαλλήλων τους. Οι παρατηρητές ισχυρίστηκαν επίσης ότι οι προσπάθειες της SBU για την καταπολέμηση της διαφθοράς ήταν αυτό που αποκάλεσαν "προετοιμασία" για την τροποποίηση του νόμου από το ουκρανικό κοινοβούλιο και την ουσιαστική κατάργηση της ανεξαρτησίας των θεσμών της χώρας για την καταπολέμηση της διαφθοράς ένα μήνα αργότερα.
Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους σε όλη την Ουκρανία για να διαμαρτυρηθούν για το νομοσχέδιο και να καλέσουν τον Ζελένσκι να ασκήσει βέτο.
Σχολιάζοντας τη γενική κατακραυγή, ο πρόεδρος της Ουκρανίας δήλωσε τον Ιούλιο ότι "η υποδομή κατά της διαφθοράς θα λειτουργήσει, αλλά χωρίς ρωσική επιρροή".
"Πρέπει να καθαρίσουμε τα πάντα. Και θα πρέπει να υπάρχει περισσότερη δικαιοσύνη. Φυσικά, η NABU και η SAPO θα λειτουργήσουν. Η Ουκρανία έχει πραγματικά εξασφαλίσει το αναπόφευκτο της τιμωρίας όσων παραβαίνουν το νόμο. Και αυτό είναι που πραγματικά χρειάζεται η Ουκρανία. Οι υποθέσεις πρέπει να διερευνηθούν".
Λίγες ημέρες αργότερα, το ουκρανικό κοινοβούλιο αποκατέστησε την ανεξαρτησία των δύο εκ των βασικών παρατηρητηρίων της χώρας για την καταπολέμηση της διαφθοράς και πρόσθεσε διατάξεις, συμπεριλαμβανομένων ελέγχων του ιστορικού της SBU σε υπαλλήλους της NABU, της SAPO και άλλων υπηρεσιών με πρόσβαση σε κρατικά μυστικά για τον εντοπισμό πιθανών συνεργατών με τη Ρωσία.
Επιπλέον, το προσωπικό των εν λόγω οργανισμών θα πρέπει να υποβάλλεται σε τεστ ανίχνευσης ψεύδους κάθε δύο χρόνια, χρησιμοποιώντας μεθοδολογία εγκεκριμένη από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας.
Η καταπολέμηση της διαφθοράς στο μικροσκόπιο της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε την Πέμπτη ότι η εν εξελίξει έρευνα απέδειξε ότι τα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς της χώρας "λειτουργούν".
Οι Βρυξέλλες τόνισαν ότι οι συνεχείς προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελούν βασική προϋπόθεση για τη διαδικασία ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ.
"Νομίζω ότι είναι πραγματικά σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι αυτές οι έρευνες που διεξάγονται στην Ουκρανία αποδεικνύουν ότι τα (μέτρα) κατά της διαφθοράς λειτουργούν και ότι υπάρχουν θεσμοί για την ακριβή καταπολέμησή της", δήλωσε η επικεφαλής εκπρόσωπος της ΕΕ Πόλα Πίνιο.
Επισκεπτόμενοι τις Βρυξέλλες πριν από λίγους μήνες, οι επικεφαλής των θεσμών καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας δήλωσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα τους προστατεύσει από περαιτέρω προσπάθειες αποδυνάμωσης της ανεξαρτησίας τους.
Πηγή: Euronews.gr
