Η καθηγήτρια μάρκετινγκ Selin Malkoc από το Ohio State University περιγράφει, σε άρθρο της στο The Conversation, πώς βίωσε αυτό το αίσθημα όταν πήγε με τον Αμερικανό σύζυγό της σε παραλία στην Τουρκία. Εκείνη είχε στο μυαλό της να απολαύσουν απλώς τη θέα και τον ήλιο. Εκείνος, αντίθετα, αναρωτιόταν τι θα μπορούσαν να κάνουν σε έναν χώρο χωρίς δραστηριότητες, ψάχνοντας για κάτι πιο «δραστήριο» και οργανωμένο.
Η ξεκούραση ως ενοχή – τι έδειξε η έρευνα
Ορμώμενη από τις πολιτισμικές διαφορές που παρατήρησε στην προσωπική της ζωή, η Malkoc αποφάσισε να εξετάσει πιο συστηματικά το πώς αντιλαμβανόμαστε την ξεκούραση και τον ελεύθερο χρόνο. Μαζί με τους συνεργάτες της – Gabbie Tonietto, Rebecca Reczek και Mike Norton – διερεύνησαν πώς η πεποίθηση ότι η χαλάρωση είναι χάσιμο χρόνου επηρεάζει όχι μόνο την απόλαυση, αλλά και την ψυχική μας υγεία. Στη σειρά από μελέτες, διαπιστώθηκε πως όσοι θεωρούν τον ελεύθερο χρόνο άσκοπο, δυσκολεύονται να απολαύσουν ακόμη και απλές, ευχάριστες στιγμές.
Σε πείραμα με 141 φοιτητές, οι συμμετέχοντες που συμφωνούσαν με φράσεις όπως «ο ελεύθερος χρόνος είναι συχνά χαμένος χρόνος», δεν διασκέδασαν ούτε βλέποντας αστεία και δημοφιλή βίντεο στο YouTube, παρά το γεγονός ότι σε άλλους είχαν φανεί πολύ διασκεδαστικά. Το ίδιο μοτίβο επαναλήφθηκε και σε πιο καθημερινές δραστηριότητες. Η άσκηση, ο διαλογισμός, οι κοινωνικές επαφές και ακόμη και η απλή παρακολούθηση τηλεόρασης προσέφεραν λιγότερη ικανοποίηση σε όσους είχαν αρνητική στάση απέναντι στη χαλάρωση. Παράλληλα, τα ίδια άτομα παρουσίαζαν αυξημένα επίπεδα στρες, άγχους και καταθλιπτικής διάθεσης.
Είναι πολιτισμικό, αλλά όχι ακίνδυνο
Οι ερευνητές συνέκριναν τις απόψεις συμμετεχόντων από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την Ινδία, δηλαδή χώρες με διαφορετική επαγγελματικη κουλτούρα. Όπως αναμενόταν, οι Αμερικανοί και οι Ινδοί εμφάνιζαν πιο έντονα την τάση να θεωρούν την ξεκούραση χαμένη ώρα. Και τα αρνητικά συναισθηματικά αποτελέσματα ήταν τα ίδια για όλους, ακόμα και για τους λιγότερο «εργασιομανείς» Γάλλους. Η ενοχή απέναντι στην ξεκούραση, όπου κι αν τη νιώθετε, σας κάνει να την απολαμβάνετε λιγότερο τη ζωή.
Η σημασία του πλαισίου: πότε η ξεκούραση «επιτρέπεται»
Σε ένα από τα πειράματα, οι συμμετέχοντες διάβασαν ένα άρθρο που περιέγραφε τη χαλάρωση με διαφορετικό τρόπο: είτε ως κάτι «άχρηστο», είτε ως «παραγωγικό» (δηλαδή χρήσιμο, π.χ. για να ξεκουραστεί κανείς), είτε δεν ανέφερε καθόλου τη χαλάρωση. Μετά, όλοι έπαιξαν για λίγο το παιχνίδι Tetris και είπαν πόσο το απόλαυσαν. Το αποτέλεσμα; Όσοι είχαν διαβάσει ότι η ξεκούραση είναι χάσιμο χρόνου, δεν διασκέδασαν ιδιαίτερα – ακόμα κι αν έκαναν κάτι απλό και ευχάριστο. Από την άλλη, όταν η χαλάρωση παρουσιαζόταν ως κάτι ωφέλιμο, δεν ανέβαζε την απόλαυση, αλλά τη διατηρούσε σε φυσιολογικά επίπεδα.
Με άλλα λόγια, αν πιστεύετε ότι η χαλάρωση είναι κάτι αρνητικό, ακόμα και ευχάριστες στιγμές μπορεί να φανούν «άδειες». Αντίθετα, αν τη δείτε σαν κάτι χρήσιμο ή θετικό, θα μπορέσετε να την απολαύσετε περισσότερο. Δεν φταίει η δραστηριότητα, αλλά η δική σας οπτική.
Το κίνητρο μετράει
Σε άλλη μελέτη μετά το Halloween, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να θυμηθούν τι έκαναν. Όσοι είχαν συμμετάσχει σε καθαρά ψυχαγωγικές δραστηριότητες – όπως πάρτι – τις απόλαυσαν λιγότερο αν πίστευαν ότι ο ελεύθερος χρόνος είναι άχρηστος. Αντίθετα, όσοι είχαν κάνει κάτι που μπορούσε να θεωρηθεί και «χρήσιμο» (π.χ. να συνοδεύσουν παιδιά σε trick-or-treating), ένιωσαν μεγαλύτερη ικανοποίηση. Άρα το πλαίσιο και το κίνητρο μετρούν.
Ξεκουραστείτε χωρίς ενοχές
Αν νιώθετε ότι δεν δικαιούστε να χαλαρώσετε, ίσως δεν φταίτε εσείς, αλλά μια κουλτούρα που εξιδανικεύει τη διαρκή παραγωγικότητα. Οι ενοχές για την ξεκούραση δεν σας κάνουν πιο αποτελεσματικούς. Αντίθετα, μπορούν να σας κουράσουν πιο γρήγορα. Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος είναι μια ευκαιρία να κάνετε μία παύση, όχι μόνο από τη δουλειά, αλλά και από τις εσωτερικές απαιτήσεις τού να είστε «χρήσιμοι» κάθε στιγμή. Ξεκουραστείτε επειδή το χρειάζεστε, ή απλώς επειδή θέλετε.
Πηγή: ygeiamou.gr